Redactie, TPO, 20 juni 2024 – Als Rutte officieel wordt aangesteld, treedt hij op 1 oktober aan als opvolger van Jens Stoltenberg. Rutte zal de vierde Nederlander zijn die de westerse militaire alliantie leidt, na Jaap de Hoop Scheffer, die in 2009 aftrad.
De langstzittende Nederlandse premier ooit kondigde vorige zomer zijn vertrek uit de Haagse politiek aan, na de val van zijn vierde kabinet. Op 2 juli neemt een nieuw kabinet onder leiding van Dick Schoof het over. Vrees voor een machtsvacuüm of een tijdelijke leider blijkt ongegrond.
Hoewel Rutte lang beweerde dat internationale politiek hem niet trok, veranderde dit eind vorig jaar. Met de oorlog in Oekraïne en de hernieuwde spanningen tussen Rusland en het Westen, kreeg de NAVO weer een centrale rol. Rutte sprak toen zijn interesse uit om Stoltenberg op te volgen.
De Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk en Duitsland spraken al snel hun steun uit voor Rutte. Andere NAVO-bondgenoten volgden, hoewel Turkije eerst nog om een beleefdheidsbezoek van Rutte aan president Recep Tayyip Erdogan vroeg, voordat ook dat land zich aansloot bij de brede, internationale steun.
Klaus Iohannis probeerde zich op te werpen als kandidaat namens de oostelijke NAVO-landen, die sinds de Russische invasie in Oekraïne aan invloed hebben gewonnen. Door deze dynamiek konden de VS niet meteen een consensus over Rutte bereiken, wat essentieel is voor de eenheid tijdens de NAVO-top in Washington in juli.
Rutte wist uiteindelijk ook de steun van Oost-Europese landen te verkrijgen. Zelfs de Hongaarse premier Viktor Orbán, voorheen gezien als het grootste obstakel, gaf zijn goedkeuring. Na Hongarije verklaarde ook Slowakije zijn steun.
De Roemeense ambassadeur bij het NAVO-hoofdkwartier in Brussel zal begin volgende week aan zijn 31 collega’s laten weten, dat ook Roemenië nu Rutte steunt. De ambassadeurs zullen naar verwachting kort daarna de benoeming officieel maken.
