Het komt niet zo vaak voor dat een Europarlementariër een boek schrijft over zijn periode in Brussel en Straatsburg. De reden ligt voor de hand. Niet alleen zijn Europarlementariërs erg onbekend, Europa is volgens veel burgers ook niet interessant en dus weet je dat een boek hierover nauwelijks publiek zal trekken. Dit alles weerhield voormalig PVV-Europarlementariër Lucas Hartong er niet van toch iets op papier te zetten: ‘De 1 minuut democratie’. Dat had hij beter kunnen laten. Er zijn twee mogelijkheden: hij begrijpt Brussel niet of hij is niet goed bij zijn hoofd.
In 135 pagina’s deelt Hartong zijn ervaringen over Brussel en Straatsburg, die kort neerkomen op een verhaal wat we al van de PVV kennen: de Europese Unie is de grootste verschrikking uit de menselijke geschiedenis. Dat mag je natuurlijk vinden, maar al snel slaat de twijfel toe over het denkvermogen van de auteur. Hartong vertelt in bombastische termen dat hij ‘ten strijde trok’ tegen Europa. Ook meldt hij diverse keren dat de gevestigde orde bang is voor de PVV.
Het is niet onwaarschijnlijk dat allerlei bestuurders het onaangenaam vinden dat de PVV bestaat en dat sommigen zelfs bang zijn voor de opkomst van de partij. Maar zou men ook bang zijn voor de PVV in Brussel? Die bewering getuigt van weinig realiteitszin. De PVV erkende dat vorig jaar zelf ook: ze wilde met andere partijen een fractie beginnen omdat ze tussen 2009 en 2014 totaal machteloos in het Europees Parlement zat. Tijdens de periode van Hartong dus. Wilders wilde dat niet nogmaals meemaken.
Dat Hartong de EU niet begrijpt of niet wil begrijpen, helpt ook niet echt. In de EU zou het volgens Hartong om de korte termijn gaan (p.10), er zou geen democratische controle zijn (p.11), de niet-ingeschrevenen zouden een fractie zijn (p.58), inhoudelijke expertise zou geen rol spelen bij de toedeling van functies (p.59), subsidies aan journalisten zouden per definitie leiden tot eurofiele artikelen (p.83), door Europa betaalde functionarissen zouden directe verantwoording moeten afleggen aan Europarlementariërs (p.99) en PVV-amendementen zouden worden weggestemd omdat politieke vriendjes elkaar de hand boven het hoofd houden (p.106). Tja.
Hartong poneert allerlei stellingen over een gebrek aan democratie, toenemende EU-macht, interne verhoudingen, de werking van Europese instellingen, de marginalisering van de PVV en de rol van de media die opvallend vaak maar half kloppen. Hartong komt met veel stellingen, maar nauwelijks met argumenten. In de wereld van Hartong is alles wat hij vindt ‘vanzelfsprekend’ en vereist dat geen uitleg. Maar als je mensen wilt overtuigen van je standpunt, kun je beter toch met argumenten komen. Na het lezen van dit boek weet je: Hartong heeft de kennis en argumenten simpelweg niet in huis. Ook dat helpt niet als je mensen ‘bang wilt maken voor de PVV’.
Wat bereikte de PVV in Brussel? Ondanks de terugkerende claim van Hartong dat de PVV iets bereikt (bv. p.103), wordt nergens duidelijk wat er bereikt werd. Hartong verhaalt bijvoorbeeld over enkele gevallen van geldverspilling. Die verhalen zijn allemaal ongetwijfeld waar. Vliegreizen konden honderden euro’s goedkoper dan via het reisbureau van het Europees Parlement, meldt Hartong (p.40). Alle tickets bij elkaar zal het om miljoenen gaan, maar nergens wordt duidelijk wat Hartong daaraan deed, behalve dat hij natuurlijk zeer verontwaardigd was.
Dit boek leidt onherroepelijk tot de vraag of Hartong wel iets van Europa begrijpt. Welke rol speelde dat bij zijn invloed in Brussel en de mate waarin mensen ‘bang werden voor de PVV’? Hartong heeft jarenlang niet veel meer gedaan dan vragen stellen aan de Europese Commissie en het oplezen van korte tekstjes in de plenaire zaal. Deze sleur verdwijnt in dit boek naar de achtergrond om plaats te maken voor eindeloze anti-EU-riedels. Zo negeert Hartong de ongetwijfeld demotiverende ervaring om jarenlang in een parlement te zitten waar je geen enkel verschil kunt maken en waar je werk slechts een goed betaalde vorm van bezigheidstherapie is.
Hartong is erg overtuigd van zijn standpunten en dat is mooi, maar in het Europees Parlement is meer nodig. Overtuigingskracht en kennis van de EU bijvoorbeeld. Als hij had kunnen argumenteren en had geweten hoe Europese politiek werkt, had hij heel misschien andere Europarlementariërs soms van zijn gelijk kunnen overtuigen. Dan had hij wellicht een dossier in PVV-achtige richting kunnen bijsturen, zoals anderen dat op hun terrein ook doen. Dan waren de mensen misschien wel ‘bang’ geworden. In plaats daarvan bleef Hartong jarenlang dingen roepen.
Daar werd niemand bang van. Rara aan wie lag dat.
Lucas Hartong, De 1 minuut democratie, Brave New Books, 18,50 euro.
