Als je nu journalistiek studeert, heb je dan nog wel een toekomst? Als je nu blogger bent, ben je dan journalist en valt er wel droog brood mee te verdienen? Deze en andere vragen komen steeds op: wat journalistiek nu eigenlijk is en of je daar aan vast moet en kunt houden wordt op het internet en daarbuiten steeds vaker onderwerp van discussie.
Mark Hulstein is student journalistiek, Gyurka Jansen is blogger, hebben zij een toekomst? Beide nieuwe media enthousiastelingen gingen via email in discussie over het onderwerp ‘Journalistiek’.
Gyurka: Het is natuurlijk niet zo netjes van mij; al in de titel beginnen met een leugen. Natuurlijk bestaat journalistiek wel, maar ik wilde er mee aangeven dat dit naar mijn mening meer als een idee, een paradigma, een ideaaltypisch beeld bestaat. Een beeld dat tevens niet echt heel duidelijk omschreven is. Dat de journalistiek een bijzondere ontwikkeling heeft doorgemaakt kun je haar niet aanrekenen, denk ik, wel dat ze van zichzelf niet meer lijkt te weten wat ze nu is.
Mark: We hebben het hier al een keer eerder over gehad. De journalistiek is moeilijk aan te wijzen als één ding. Richtlijnen zijn er wel. Zo heeft de Raad voor de Journalistiek (1.0 warning) een soort leidraad voor de journalistiek opgesteld waar een journalist zich aan zou moeten houden. Mensen kunnen ook met klachten naar dit instituut stappen. Maar zin heeft het niet, want de Raad mag wel uitspraken doen, maar geen sancties opleggen. Verder hebben kranten (een soort papieren weblogs) vaak ook weer andere richtlijnen en zijn er media die de hele Raad voor de Journalistiek niet erkennen, zoals GeenStijl.
Gyurka: Journalistiek als in ‘de journalisten’ lijkt juist geen idee meer te hebben wat het ideaaltype ‘Journalistiek’ tegenwoordig inhoudt. En natuurlijk ben ik dan niet te moeilijk dit een beetje voor ze in te kleuren.
Laat ik je om te beginnen het volgende probleem voorleggen: journalisten vinden journalistiek nodig, een maatschappelijke functie vervullen maar ze verwarren daarbij wat nodig is voor de journalistiek die de maatschappelijke functie vervult. Wat nodig is, is ‘nieuws brengen’, Was dit vroeger de taak van de journalist, tegenwoordig is dat de taak van de ANP stream. Mensen consumeren graag informatie, maar om pure nieuwsfeiten nog journalistiek te noemen, daar schijnen zelfs journalisten inmiddels voor terug te schrikken. Toch zijn die pure nieuwsfeiten nodig, misschien niet alle nieuwsfeiten, maar ze vervullen toch een informerende waarde.
Mark: Dat de journalistiek dus niet bestaat, omdat het niet heel duidelijk te definiëren valt, is niet waar. De functie van ‘nieuws brengen’ die journalisten hebben of hadden, is er nog wel maar is aan het verschuiven. Zelfs kranten hebben dat in de gaten, getuige uitspraken van Derk Sauer (NRC) vorige week. Nieuws brengen zou niet meer prioriteit nummer 1 moeten zijn bij oude, langzame media. Maar het is wel degelijk nog de taak van de journalist. Jij maakt onderscheid tussen de journalistiek en het ANP. Maar de berichten van het ANP komen ook gewoon van journalisten natuurlijk. En natuurlijk is alléén het verspreiden van puur nieuwsfeiten niet journalistiek te noemen. De journalistiek is breder.
Je kan je wel afvragen: hoe breed? Daar is het tegenwoordig allemaal om te doen. Vooral met de komst van snelle en goedkopere internetverbindingen. Iedereen kan meedoen, media zijn toegankelijker, web 2.0 is een feit. En soms botsen de ‘nieuwe’ en ‘oude’ media daar. Iedereen kan alles schrijven op het internet. En soms worden onzin berichten klakkeloos overgenomen door oude media. Dat is een probleem waar op gelet moet worden.
Gyurka: Ja, wat journalisten dan nu wel dienen te doen zijn de achtergronden daarbij duiden, ‘nieuws maken’, onderzoek doen en meningen tegenover elkaar zetten.
Is dat ‘nodig’? Nee, ik denk het niet. Is dat interessant? Niet per se, maar dat kan het wel zijn. Kortom: journalistiek bedrijven is niet langer, of al lang niet meer, nieuws brengen. Journalistiek is nu iets anders, iets dat niet ‘nodig’ maar wel erg fijn is. Maak je als journalist voor een blad de fout ‘nieuws brengen’ als taak te zien, dan kun je net zo goed vandaag je boeltje al in een doos stoppen en stilletjes vertrekken, NU.nl heeft je dan waarschijnlijk volgende week overtroffen.
Mark: Zijn journalisten nodig? Ja. Er wordt wel eens gezegd dat ze een waakhondfunctie hebben. Wat mij betreft is die functie voor de journalist voor een deel verdwenen. De journalistiek en journalisten zouden dat nu in moeten zien. Zichzelf wat minder belangrijk vinden (dat vinden ze, merk ik alleen al op mijn opleiding de Fontys Hogeschool voor Journalistiek) en meer luisteren naar wat de nieuwsconsument te vertellen heeft. Die nieuwsconsument doet nu immers mee in het proces van nieuws maken! En de waakhond-functie moet zich, wat mij betreft, meer gaan richten op het controleren van de inbreng van de (voorheen) nieuwsconsument. Niet jezelf opsluiten met je eigen, stoffige nieuwsverhaaltje en voor de nieuwe ontwikkelingen wegrennen. En, wat jij al zei, meer de achtergrond induiken. Meningen tegenover elkaar zetten en analyseren. En ook uitleg geven over de dingen die gebeuren. Daar blijven mensen behoefte aan hebben.
Mark Hulstein is student Journalistiek, voiceover en radio enthousiasteling, Gyurka Jansen is weblogger (deJaap, het vroegere Neukia, bijgespijkerd), new media specialist en student Sociologie.
