Hahaha! Links. Je moet me echt héél hard in mijn arm knijpen om me te laten geloven dat er in Nederland anno 2015 nog zoiets als ‘links’ bestaat. Als je een paar alinea’s leest uit dat nieuwe PvdA-manifest, ‘Met vertrouwen linksom!’, en je neemt de tijd de woorden ‘idealisme’, ‘beginselen’ en ‘solidariteit’ op je tong te laten dansen, dan krijg je niet het gevoel dat er een nieuw elan richting de komende jaren twintig wordt gepresenteerd, maar dat er een poging gaande is al lang begraven schatten uit de jaren zeventig van de vorige eeuw op te graven. Schatten die bij succesvolle opgraving geen enkele betekenis meer hebben. Tegenwoordig is ‘idealisme’ geen stoeptegel uit de grond trekken en die naar een cordon ME-ers gooien, maar iets biologisch dat je in een pan doet, dan op een bord legt en vervolgens door je keel laat glijden.
Tegenwoordig zijn ‘beginselen’ geen wereldomvattende uitgangspunten meer waarvoor je desnoods bereid bent te sterven, maar handige handvatten waarmee je op Facebook veinst dat je ‘een enorme passie’ voor dit of dat bezit. En ‘solidariteit’? Dat is geen diep doorvoelde liefde meer voor het proletariaat, dat, ondanks zijn slechte manieren, ook een riante aalmoes moet worden gegund, maar gezellig samen zijn met een groepje ZZP-ers, mensen zoals jijzelf, en dan gezamenlijk een broodfonds oprichten. Of een crowdfunding project.
Ofwel: ooit was links een project om, waar mogelijk, een spaak in het wiel te steken van de voort denderende markteconomie. Ooit durfde links impopulair te zijn. Tegendraads. Kritisch. Rellerig. Ongewassen. Nu staan Mei Li Vos en Jesse Klaver in hun door de Zara en de Society Shop goedgekeurde dresscode te zorgen dat hun handen schoon blijven, zodat ze in de bedrijfskantine van de Tweede Kamer zorgeloos hun zalmsandwich kunnen aanpakken. En voordat het woord ‘verzet’ ooit in hun hoofd zal opkomen, hebben ze al tien keer het woord ‘oplossing’ in de mond genomen. Want de jachtige, ongeduldige kiezer van nu is resultaatgericht en vraagt maar één ding: ‘Leuk. Maar wat heb ik daar aan?’
Het links van nu is gedegradeerd tot rechts-light. Want het begrotingstekort moet binnen de perken blijven, alleen wat minder streng. De hypotheekrente moet worden afgeschaft, maar dan wel in een iets sneller tempo. Onze defensie dient kracht uit te stralen, maar dan met gevechtsvliegtuigen die een tikkeltje goedkoper zijn. Onze economie moet zich kenmerken door kracht en flexibiliteit, maar graag iets minder hardvochtig en met een iets minder hoge berg aan nul-uren contracten. Fraudeurs moeten in hun kraag worden gegrepen, alleen met wat lieflijker handjes.
Het beste bewijs dat links amper nog een factor van belang is, is dat rechtse mensen zelden meer slecht slapen van linkse ideeën of oproerkraaiers. Sterker nog: Jeroen Dijsselbloem (PvdA) ziet er namens heel rechts Nederland op toe dat die verdomde Grieken hun schulden tot de laatste komma terugbetalen. Staatssecretaris Martin van Rijn (PvdA) zorgt namens heel rechts Nederland dat er geen cent te veel aan uitgerangeerde zieken en bejaarden wordt besteed. Ahmed Aboutaleb (PvdA) roept namens heel rechts Nederland dat jihadisten-in-de-dop beter ‘op kunnen rotten’. En dat blozende PvdA-Kamerlid, Henk Nijboer, mag dan seksueel opgewonden raken als hij de bankbazen bij ABNAmro een tonnetje weet te ontfutselen, maar in broodnodige nutsbanken zal hij de financiële reuzen in de verste verte niet weten te veranderen. De van zijn gezicht te scheppen vreugde over zijn Pyrrusoverwinning, is eerder bewijs dan tegenvoorbeeld bij de irrelevantie van het hedendaagse ‘links’.
De enige ‘linkse jongen’ op wie rechts nog wel eens zijn agressie wil botvieren is de jonge publicist en historicus Rutger Bregman, met zijn heerlijk dwarse ‘Gratis geld voor iedereen’. Hij herinnert ons eraan dat capitulatie voor rechtse denkmodellen geen automatisme is en dat de ideologie van hard-werken-ongeacht-waar-we-mee-bezig-zijn aan vervanging toe is. Hij herinnert ons eraan dat rechts dan misschien goed is in jagen, zweten, liegen, sleuren, binnenhalen en geld verdienen, maar dat links toch echt slimmer is, beter nadenkt.
Dat Bregman floreert onder de stolp van De Correspondent, maar ‘op straat’ vooralsnog geen poot aan de grond krijgt, toont echter de voorlopige machteloosheid van links aan. Toch schuilt in zijn ideeëngoed meer toekomst voor links dan in al die treurige PvdA-manifesten bij elkaar.
