AMSTERDAM – Kurt Cobain wordt ruim twintig jaar na zijn dood beschouwd als een icoon van zijn generatie. Regisseur Brett Morgen kreeg als eerste filmer ooit toegang tot het persoonlijke archief van de Nirvana-zanger en sprak met zijn weduwe, ouders en vrienden. Zeven vragen aan Morgen.
Was u al een fan van zijn muziek toen u aan het project begon?
“Ik had geen film kunnen maken over een band waar ik de muziek niet op zijn minst van waardeerde. Het is onmogelijk om jezelf een jaar lang over te geven aan een onderwerp waar je niets bij voelt. Maar ik moet wel zeggen dat ik meer hou van de gevoelige, rustige nummers, zoals het album Unplugged. Met de agressieve nummers over de dood heb ik minder. Maar ik begrijp ze wel een stuk beter nu ik de film heb gemaakt.”
De film is opgehangen aan zijn eigen teksten en dagboeken. Laat u de kunst heel bewust voor zichzelf spreken?
“Dat is wel wat ik heb geprobeerd, ja. Omdat dat ook de manier was waarop hij zichzelf uitte. Ik heb zijn werk als basis genomen voor de film en geprobeerd om daarna met gesprekken met zijn naasten de gaten in te vullen. Kurt had twee gezichten: enerzijds was hij heel open in zijn teksten en zijn optredens. Maar anderzijds was hij ook enorm gesloten en op zichzelf. Er zijn bijvoorbeeld nauwelijks interviewopnames van hem te vinden.”
Vormde dat ook een beperking tijdens het maken?
“Het was een enorm contrast vergeleken met de Stones, waar mijn vorige grote film over ging. Die staan al vijftig jaar op het podium, daarvan had ik vele honderden uren aan goed materiaal tot mijn beschikking. Maar van Kurt had ik wel enorm veel geluidsopnames en dagboeken. Dat vroeg om een andere aanpak, en maakte de film al vanaf het begin heel intiem. Alleen moest ik in sommige gevallen bedenken wat voor beelden ik er onder zou zetten. Zo zit er een stuk over zijn jeugd in de film met een animatie waarin je ziet wat hij zelf vertelt.”
Zijn moeder stelt aan het begin van de film dat hij voorbestemd was om geboren te worden. Denkt u dat hij ook voorbestemd was om vroeg te sterven?
“Dat kan je misschien zeggen met de kennis van nu. Maar ik heb die zin wel heel bewust in de film gemonteerd ja, zodat je je dat als kijker gaat afvragen. Als ik een film regisseer, probeer ik wel het gevoel van de kijker te sturen. Ik noem het zelf geen manipuleren, want manipuleren is een vies woord. Maar ik heb wel een duidelijke bedoeling met de volgorde waarin ik de beelden zet.”
Wat doet het met een mens om te duiken in het leven van een idool?
“Je zoekt in een onderwerp altijd dat ene element dat jou aanspreekt. Maar het bijzondere van Kurt Cobain is dat hij, in tegenstelling tot bijvoorbeeld de Stones, de stem is van mijn generatie. Ieder kind van de jaren tachtig herkent denk ik de gevoelens van eenzaamheid en vervreemding waar hij mee worstelde. Ze waren heel specifiek voor die tijd, en de cultuur van die tijd. Een vriend zei dat ik deze film niet had kunnen maken als ik zelf nog geen kinderen had gehad, omdat kinderen je dwingen om je eigen angsten en problemen onder ogen te komen. Ik denk dat hij gelijk had.”
Denkt u dat Cobain in het rijtje met tijdloze muziekiconen als Elvis, de Stones en de Beatles thuishoort?
“Op dit moment voelt het wel zo. Maar ik durf niet te voorspellen hoe de muziekcultuur er in 2065 uitziet. Ik denk dat zijn muziek blijft voortbestaan zolang de teksten en gevoelens er achter mensen aanspreken. En dat is volgens mij nu in elk geval nog steeds het geval. Hij vertegenwoordigde een groep outcasts, de misfits die zich eenzaam en onbegrepen voelde. Die mensen voelden zich getroost en gehoord door zijn teksten. En dat soort mensen zijn er nog steeds.”
U noemde net uw kinderen. U heeft nu een paar films gemaakt over oudere muziekiconen. Zou u niet een film willen maken over de muziek die uw kinderen luisteren?
“Dat lijkt me geweldig! Als ik had geweten dat One Direction een regisseur zocht, had ik Morgan Spurlock, die een film over de groep heeft gemaakt, direct van de trap geduwd. Mijn dochter is groot fan van de jongens. Mijn zoon van tien is daarentegen een oude rocker, net als zijn vader. We zaten laatst in de auto toen hij mij volkomen oprecht vroeg ‘pap, denk jij ook dat AC/DC de beste band in de wereldgeschiedenis is?’. Hoe cool is dat! Die jongen komt er wel in het leven, volgens mij.”
De documentaire Cobain: Montage of Heck is donderdag eenmalig in elf Pathé-theaters te zien en verschijnt begin juni op dvd en blu-ray. Lees hier de recensie over de film.
