De meeste mensen die zelfmoord plegen doen dat ongezien, althans; ze kiezen er niet bewust voor om hun sterfmoment met de menigte te delen. Ze glippen er stilletjes tussenuit in hun huis, langs het spoor of kiezen een verlaten oord om de zelfverkozen dood te voltrekken. Maar nieuwe media, nieuwe kansen. Met een webcam is het natuurlijk mogelijk die laatste minuten de wereld in te sturen zodat bekenden of minder bekenden in real-time getuige kunnen zijn. Het wordt overigens niet vaak gedaan, maar het komt het voor. De vraag is niet waarom het gebeurt, maar waarom het niet vaker voorkomt.
Een van de populairste zelfmoordopnames ooit, te zien op het ter ziele gegane Ogrish.com (er bestaat trouwens nog wel een puberale Nederlandse variant van die website), was die van Bud Dwyer. Dwyer was een Amerikaans politicus die in opspraak raakte na een smeergeld-affaire. De dag voor zijn veroordeling organiseerde hij een persconferentie. Na een speech en de overhandiging van enkele enveloppes met onder meer een afscheidsbrief en donorcodicil, haalde hij uit een envelop een Magnum tevoorschijn en stak deze in zijn mond. De beelden, allerminst fraai maar op een morbide manier mediageniek, zijn nog steeds overal te vinden.
Lotgevallen
Dwyer koos niet voor internet als een medium om zijn zelfmoord te tonen – internet bestond immers nog niet – maar voor (lokale) pers en televisie. Het principe blijft hetzelfde. Sommige zelfmoordenaars willen gezien worden op het moment suprême. Onlangs pleegde een Taiwanese vrouw zelfmoord en deelde het op Facebook. Ze was aan het chatten met vrienden, plaatste tussendoor foto’s van een rokende barbecue in haar woonkamer en maakte duidelijk zo te willen sterven, wat geschiedde. Abraham Biggs uit Florida haalde in 2008 het nieuws omdat hij online stierf na een bewuste overdosis medicijnen. In 2010 zond de Zweed Marcus Jannus zijn verhanging rechtstreeks uit op een FTP-server die stills van zijn webcam plaatste. Er zijn nog een handvol gevallen bekend en allemaal gingen de beelden in een mum van tijd viral.
Spektakelstuk
Wie de literatuur er op na slaat, ontdekt al snel dat er uiteenlopende root causes voor zelfmoord zijn. Een opwelling na een korte periode van stress, een weloverwogen actie na jaren van uitzichtloos lijden, een onverdraaglijke gebeurtenis: zelfmoordenaars met een dergelijke achtergrond hebben er meestal geen baat bij hun zelfmoord te delen met het publiek. Die mensen willen weg, zo snel mogelijk, opdat het allemaal maar afgelopen moge zijn, zonder show of spektakelstuk. Maar er zijn er ook, tieners vooral, die redelijk impulsief zelfmoord plegen om anderen via zichzelf een lesje te leren. Ze willen bijvoorbeeld een statement maken tegen hun ouders, ex-vriend- of vriendin of de wereld die ze tekort heeft gedaan. ‘Zie je wat je hebt gedaan? Kijk eens waar je verantwoordelijk voor bent? Nu is het te laat, leef maar met de schuld,’ lijken ze te willen zeggen. Het zijn de ideale kandidaten voor een suïcide op het web.
Laatste taboe
Een laatste opvoering, nog even alle aandacht, en dan de dood. Het is een raadsel dat er niet honderden voorbeelden van online zelfmoord te vinden zijn. Al helemaal aangezien iedereen tegenwoordig bezeten is van social media. Mensen willen laten zien wie ze zijn en kunnen dankzij Facebook die identiteit virtueel vormgeven. Je zou verwachten dat mensen die klaar zijn met het leven, er een punt achter willen zetten en vooral duidelijk willen maken aan de wereld dat ze er klaar mee zijn, de online-kanalen benutten om het statement te maken. Vooralsnog is het niet zover. Een nieuw geval zal zich heus nog wel aandien dit jaar, maar trendy is het allerminst.
Misschien is de online zelfmoord wel het laatste, onoverwinnelijke taboe. Zuigelingen staan tegenwoordig na hun eerste paar ademteugen al op Facebook of Tumblr. Volwassenen plaatsen, om die gemiste kans in te halen, alsnog hun vergeelde baby- en jeugdfoto’s online. Intimiteit is geen obstakel meer, maar de eigen, zelfverkozen dood houden we het liefst offline. Er zijn geen aanwijzingen voor dat die gang van zaken zal veranderen. Zelfmoord, zelfs al is de daad zelf een boodschap, is blijkbaar een te grote nederlaag om te sharen.
