Nederland viert zeventig jaar vrijheid. De natie hijst vandaag en masse de driekleur. Overal klinkt muziek, wordt gedanst en gedronken. Vrede is een dag feest. Wie de geschiedenis kent, weet dat zo’n lange periode zonder oorlog ongeëvenaard is op het continent. De Europese integratie heeft volkeren die elkaar voordien uitmoordden met elkaar verbonden. De EU is het meest succesvolle vredesproject ter wereld. Maar daar zit geen eeuwigdurende garantie op.
Er zullen weinig Nederlanders de Europese vlag uithangen. Anno 2015 staat het Blauw van Europa voor Bedilzucht, Bureaucratie, Beu. De gele Sterren stralen geen Solidariteit of Samenwerking uit, maar zijn een rode lap geworden voor de stier van het populisme die door de lidstaten raast. Voor het boze volk is vrede een verworvenheid en Europa een Klaagmuur.
Europa dobbert stuurloos rond in een moedeloze sur place. De EU snakt naar frisse wind, naar een kompas dat bindt en vooruitgang biedt in een tijd van ondraaglijk licht leiderschap. Europa schreeuwt om kapiteins die de waan van de dag en de stuurlui aan wal durven te trotseren. Die inspireren zonder het roer over te geven. Die waarmaken wat ze beloven.
De angst regeert. Angst voor verlies en verandering. Angst voor de onderbuik. De gruwelijke reacties op de bootvluchtelingen die op weg naar het beloofde land sterven in zee, bewijzen dat Auschwitz en Lampedusa niet ver van elkaar liggen. Diezelfde vluchtelingen, die nog in Europa geloven, dwingen niet tot open grenzen, al hebben wij hen straks meer nodig dan ooit. Zij dwingen ons wel tot bezinning. Als zij hun leven wagen voor een Europese droom die ons nachtmerries bezorgt, is het tijd voor een wake-up call; Laverend tussen avondland en beloofd land dient Europa haar bestaansrecht opnieuw te formuleren en daar invulling aan te geven.
Ondertussen is het stil in Brussel. De ‘Commissie van de laatste kans’ lijkt bezig om het wereldrecord honeymoonen te breken. Zij heeft, uit angst voor erosie van het draagvlak, het minimalisme omarmd. De vraag is of dat de panacee is voor de vertrouwenscrisis. Het nadeel van laatste kansen is dat ze gauw opraken. Want Voorzitter Juncker heeft an sich gelijk, ook de Unie heeft een houdbaarheidsdatum. Daarom lijkt minder, maar beter een geloofwaardiger richtsnoer dan enkel minder. Burgers hebben belang bij een Unie die ambitie toont en levert waar de natiestaat tekortschiet. Zo wordt de EU ook voor Europeanen het ‘beloofde’ land.
We vieren het feest van de vrijheid. Dat moeten we iedere dag doen. Samenwerken vergt permanent onderhoud, investeren, zeker in Europa. Het vereist kennis van het verleden. Juist nu is het zinvol om terug te kijken. Juist nu is het goed om even om ons heen te kijken. Naar oorlog en onvrijheid, vlak aan onze grenzen van Europa. Juist nu is het waardevol om over onze koers en onze toekomst na te denken. Daarbij staat voor mij één conclusie vast: die zal Europees zijn of die zal niet zijn. Ik hoop dinsdag veel Europese vlaggen te zien wapperen.
