Het wordt nu echt hoognodig tijd dat er hard wordt ingegrepen tegen politie die onterecht ingrijpt bij demonstraties. Want het is een structureel, ernstig probleem. Nederland is geen dictatuur. Waarom tolereren we dan wel dat de politie zich dictatoriaal gedraagt?
De discussie staat wéér op de agenda sinds de ‘Fuck de koning’-kwestie rond Abulkasim Al-Jaberi. Maar de kwestie is veel breder en dieper dan de (overigens ridicule) bescherming van het koningshuis. Het gaat hier om de daadwerkelijke bescherming van de vrijheid van meningsuiting (VvMU), waar alle ‘Wij zijn Charlie’s’ doorlopend de mond van vol hebben. Die VvMU wordt stelselmatig geschonden door de Nederlandse Staat zelf – hoe ernstig wil je het hebben?
De afgelopen tien, vijftien jaar zijn er talloze voorbeelden geweest van politiemensen die onterecht optraden, soms op eigen houtje, soms gedekt door het bestuur. En telkens volgens hetzelfde stramien: demonstrant wordt opgepakt of bord wordt afgepakt, na drie dagen meldt OM of burgemeester ‘dat dit niet had gemoeten’, en de kous is weer af.
Zomaar even wat voorbeelden, op basis van geheugen en tien minuten Google.
We zijn nu veertien jaar verder, er is niks veranderd, of wacht: het is alleen maar erger geworden. Inmiddels hebben we het punt bereikt dat in de Volkskrant door Willem Jebbink, de advocaat van Al-Jaberi, wordt gepleit voor een ‘verbod op onterechte arrestaties’. Het is de wereld op zijn kop.
Wat dient te gebeuren, is volgens mij tweeledig:
Was er wél een bevel tot ingrijpen, dan ligt het iets lastiger. Aan een constatering van een rechter een jaar na dato dat het ingrijpen onrechtmatig was, hebben we niks. Er moet iets bedacht worden waardoor een officier van Justitie of een burgemeester zich vóóraf wel drie keer bedenkt voordat hij het staatsmonopolie op geweld inzet tegen vreedzame demonstranten. We móeten af van het mechanisme dat dit onterechte ingrijpen telkens ongestraft kan passeren – en dáárdoor telkens terugkeert.
Bullebakkende politiemensen: een berisping.
Officieren van Justitie: idem.
Al te krachtdadige burgemeesters: eerlijk gezegd heb ik daar de oplossing ook nog niet voor.
Sowieso is het een goed idee om onterecht ingrijpen te ‘vergoeden’ met een zéér ruimhartige schadevergoeding. In geval van overactieve burgemeesters: te betalen uit het eigen gemeentelijke budget.
Het gaat om de mentaliteit: alléén ingrijpen als er echt, aantoonbaar gevaar voor verstoring van de openbare orde dreigt. Lees: de kans op geweld. Misschien moet het explicieter in de wet worden vastgelegd wat ‘verstoring van de openbare orde’ is. Een bord met ‘Weg met Willy’ is dat zeker niet.
En dan nóg. Als de politie bang is voor escalatie door een provocerende uiting, dan kan de demonstrant worden beschermd in plaats van monddood worden gemaakt.
Nederland is geen Rusland of Noord-Korea. Al begint het er sluipenderwijs soms wel griezelig veel op te lijken.
