GroenLinks is blij. Want álle Europese bedrijven moeten in de toekomst verplícht de herkomst van de mineralen die ze gebruiken rapporteren. Reden? Er zou zomaar eens een “conflictmineraal” tussen kunnen zitten.
Voor degenen die nooit een tenenkrommende Leonardo DiCaprio met hemeltergend Zuid Afrikaans-accent hebben gezien: conflictmineralen zijn natuurlijke bronnen die worden gebruikt om een conflict te financieren. De mineralen die hiertoe behoren zijn onder meer casseteriet, wolframiet, coltan en goud.
Het probleem met conflictmineralen is tweevoudig: niet alleen wordt een langslepend bloederig conflict op deze wijze in stand gehouden, de omstandigheden waaronder dit gebeurt zijn eveneens rampzalig voor de lokale bevolking. Onder toeziend oog van gewapende milities worden deze mineralen op ambachtelijke wijze, met de blote handen, schep en emmer, gewonnen. Aangezien arbeid in dergelijke omstandigheden al snel schaars wordt, deinzen deze milities er niet voor terug om jonge kinderen in te zetten. Meest recente en besproken voorbeeld zijn de gewonnen mineralen in de mijnen van de Democratische Republiek Congo en omringende landen.
Om deze vorm van slavernij en conflictfinanciering een halt toe te roepen (zonder al te veel onze eigen handel te beschadigen) kwam de regering Obama in 2010 met de zogeheten Dodd Frank Act, sectie 1502. Alle beursgenoteerde bedrijven moeten navraag doen bij hun eigen leveranciers om er zeker van te zijn dat ze niet stiekem mineralen uit een foute Congoleze mijn halen. Het proces van navragen moeten bedrijven verplicht publiceren. Dit zou consumenten meer inzicht moeten geven in de interne bedrijfscontrole op het gebruik van conflictmineralen.
Global Witness, een van de grootste NGO’s die voor deze Amerikaanse wet heeft geijverd, besloot vorig jaar de pijlen maar eens op de Europese Unie te richten. In de Europese Unie gebeurt het navragen bij leveranciers op vrijwillige basis, maar volgens Global Witness zou dit verplicht moeten worden. GroenLinks zou GroenLinks niet zijn als dergelijk do-gooder-wetgeving Tegen-de-Grote-Gemene-Westerse-Bedrijven-en-Voor-de-Kleine-Man-in-Afrika niet als muziek in de oren zou klinken. Dus liet GroenLinks Europarlementariër Sargentini zich kritiekloos voor het NGO-karretje spannen en trok ten strijde. Want “ongewild financieren Europese consumenten dood en verderf”, aldus Sargentini. Haar oplossing: alle Europese bedrijven moeten verplicht de herkomst van mineralen rapporteren.
Dit (voorheen Global Witness en momenteel 1-op-1-)GroenLinks plan is grotesk inefficiënt, bureaucratisch en duur. Zo kost de implementatie de nodige duiten. Ter illustratie, de kosten voor implementatie van Dodd Frank Act kwam voor het Amerikaanse bedrijfsleven te liggen op tussen de 3 en 4 miljard dollar. Dat is ongeveer 20% van het hele BNP van Congo. Wat men hiervoor terugkrijgt? Uit een 2014-audit van Price Waterhouse Coopers bleek dat elk bedrijf ongeveer 2 FTE (dus twee full time personen) kwijt is aan het invullen van al het papierwerk. Uitgaande van de 5.000 Amerikaanse bedrijven die onder deze regeling vallen, komt dat neer op 10.000 (!) extra mensen die op dagelijkse basis bezig zijn met het verspreiden, controleren en verwerken van vragenlijsten aan hun leveranciers. Knappe jongen die nu nog zegt dat een dergelijke maatregel het bedrijfsleven niet zo veel hoeft te kosten.
Is er dan een goedkopere manier? Jazeker, en GroenLinks was hier zeker achtergekomen als men de moeite had genomen om eens te praten met iemand uit de industrie, of te vragen naar de ervaringen van Amerikaanse collega’s met de Dodd Frank Act. Dan hadden ze bijvoorbeeld opgemerkt dat zowel Apple en Intel al in 2011 een conflictvrij mineraalprogramma hebben opgestart. Dit hebben ze gedaan zonder de Dodd Frank Act-regels te volgen. Dit zorgt voor de nodige negatieve pers omdat Apple en Intel niet al hun formuliertjes netjes invullen op jaarbasis. Hoe is het dan mogelijk te claimen conflict-mineraal-vrij te zijn?
Omdat Apple en Intel het onnodig duur vonden om al hun leveranciers te stalken, gingen ze op zoek naar een simpele, goedkope en efficiënte manier via de Electronic Industry Citizenship Coalition. Deze organisatie, bestaande uit spelers in de industrie die dus ook de nodige kijk hebben op hun eigen industrie, realiseerde zich dat er in de wereld slechts 100 bedrijven zijn die in staat zijn om conflictmineralen te verwerken. Dit betekent dus dat je geen 5.000 bedrijven hoeft te controleren, maar slechts 100 bedrijven. Deze 100 bedrijven analyseren ook de mineralen wanneer ze deze verwerken in hun fabriek. Niet geheel onbelangrijk: de Duitse regering houdt een database bij waarin alle trace-elements van alle mijnen ter wereld zijn opgeslagen. Waarom dit van belang is? Dit betekent dat je zélf van elke zak mineralen kunt vertellen uit welke mijn deze komt. En dus ook of het een “foute” mijn is of niet. Zelfde resultaat voor een fractie van het geld.
Het geeft te denken dat GroenLinks zelfs faalt op haar “eigen” terrein, namelijk duurzaamheid, en niet in staat lijkt te zijn een professioneel-kritische houding aan te nemen die we van politici mogen verwachten. Geen enkel weldenkend mens zou bedrijven opzadelen met miljarden-kostende vragenlijsten en dit als oplossing presenteren voor de keiharde, smerige, nietsontziende realiteit van conflictmineralen.
Tenzij ze bij GroenLinks in kaboutertjes geloven. 10.000 kaboutertjes op jaarbasis voor alle Europese bedrijven.
