Het was “feest” bij GroenLinks, gisteren. In de een-dag-lang durende scene rond de wel of niet kandidaatstelling van Tofik Dibi voor het lijsttrekkerschap is een hoop gezegd over procedures. Die waren fout, en ondemocratisch, en stom. Hoewel procedures een makkelijk slachtoffer zijn, is de kritiek onterecht. Als één ding toch wel is aangetoond is dat het belang van zorgvuldige procedures.
Exemplarisch voor de kritiek op “de procedure”was Ineke van Gent, die twitterde:
1 ding lijkt mij wel helder; het laatste woord is hier nog niet over gesproken! #groenlinks #procedures En nu echt..#welterusten
— Ineke van Gent (@inekevangent) May 18, 2012
Laten we even grofweg op een rijtje zetten wat er gebeurd is.
Maar gisteren werd uiterst pijnlijk duidelijk waarom er een procedure is die stelt dat lijsttrekkerskandidaten hun kandidatuur pas bekend mogen maken ná het oordeel van de kandidatencommissie: de commissie achtte Tofik Dibi ongeschikt. Dat is beschadigend en, laten we wel wezen, enorm lullig voor een Kamerlid. Als de procedure netjes was gevolgd was dit binnenskamers gebleven (en had Tofik zelf kunnen kiezen of hij het in de openbaarheid had willen brengen).
Maar goed, het partijbestuur staat dan plotseling voor een duivels dilemma. Volgens de regels van de partij was een referendum eigenlijk niet meer aan de orde met slechts één geschikte kandidaat, aldus partijvoorzitter Heleen Weening. Ze zullen best geweten hebben dat dit besluit enorm veel heisa zou geven. Ondertussen is Dibi op weg naar het volgende tv-programma om zijn kandidatuur toe te lichten. Dat kan tot een uiterst pijnlijke situatie leiden, als hij op tv staat te vertellen waarom hij een geschikte leider is, terwijl tegelijk, of vlak daarna, hij niet voorgedragen wordt omdat hij ongeschikt zou zijn. Hem op dat moment naar het partijkantoor roepen om over de ontstane situatie te praten leek waarschijnlijk een logische stap. Ware het niet dat vervolgens opnieuw een hele geruchtenmachine op gang kwam en een shitstorm losbarstte op twitter. Mede ook met hulp van Tofik zelf, die twitterde:
Het recht de wereld te willen veranderen, het recht op politiek, komt elk mens toe. Dat is democratie.
— Tofik Dibi (@TofikDibi) May 18, 2012
en
Voor iedereen die belt en vragen heeft: ik ben aan het vechten als een leeuw en zodra ik meer weet, meld ik dat
— Tofik Dibi (@TofikDibi) May 18, 2012
Weinig mensen zullen Dibi deze uiterst nare situatie gunnen. De man zit nu al zes jaar in het parlement, hij werkt hard en zet zich oprecht in voor wat hij denkt dat goed is. Nu hij een stap verder wil en zich vier jaar nóg harder in wil zetten voor zijn partij als leider, krijgt hij te horen dat hij hiervoor ongeschikt is. Dit kan ook nog veel pijnlijker voor hem worden, omdat de kandidatencommissie nu ook openbaar moet maken waarom ze hem ongeschikt vinden. Ongeacht of de kandidatencommissie een punt heeft, dit is heel erg confronterend en zal voor hem waarschijnlijk voelen als een mes in de rug.
Als lijdend voorwerp in de hele situatie zijn de emotionele tweets van Dibi begrijpelijk. Anderzijds is er ook best iets voor te zeggen dat een politicus zich houdt aan de regels van je eigen partij en zich neerlegt bij een besluit van zo’n commissie. Minder begrijpelijk zijn in ieder geval de tweets van andere partijprominenten: Jolande Sap, Mariko Peters, Femke Halsema, Ineke van Gent: allemaal twitterden ze dat er gestemd moest gaan worden. Politici en aanhangers van andere partijen riepen, onder het motto ‘een dag niet gestookt is een dag niet geleefd‘, vrolijk mee. En allemaal onder het mom van “democratie” (Peters) “kunnen kiezen” (Halsema) “#feestvandedemocratie” (Van Gent en Van Tongeren). Ook Jolande Sap “zou het betreuren als er geen referendum kwam”. De algehele teneur, in de media, op twitter, en bij Knevel & Van den Brink, was dat GroenLinks een ondemocratische achterkamertjespartij aan het worden was en dat het partijbestuur het He-Le-Maal fout aan het doen was, met hun procedures.
Het is natuurlijk mogelijk om vraagtekens te zetten bij het concept ‘kandidatencommissie’ . Waarom zou je een apart orgaan, in een gesloten procedure, een voorselectie laten maken, in plaats van direct De Leden Te Laten Spreken? Daar valt iets voor te zeggen, al bleek bij de lijsttrekkersverkiezing van het CDA wel duidelijk het nut van een commissie die het kaf van het koren kan scheiden (waarmee ik overigens Dibi niet bij het Kaf wil onderbrengen). Echter, op het moment dat een partij kiest voor zo’n commissie, dan hebben de leden van die partij als congres er democratisch voor gekozen dat het spel zo gespeeld wordt. Die commissie krijgt een mandaat mee om op basis van een eveneens democratisch vastgesteld profiel de kandidaten te kiezen. Als GroenLinks dat anders wil, moeten de reglementen worden aangepast. Maar het is raar en unfair dat het partijbestuur wordt afgerekend op het feit dat het de huidige regels volgt en dat veel mensen eisen dat tijdens het spel de regels worden veranderd.
Juist door het partijbestuur te dwingen om af te wijken van de interne procedures wordt de interne partijdemocratie beschadigd. Want de kandidatencommissie is gepasseerd en de reglementen, het functieprofiel en de verkiezingsprotocollen worden genegeerd. Voor de kandidatencommissie moet dit overigens óók keihard zijn. Zij hebben zich wekenlang de blubber gewerkt om, onder grote tijdsdruk, naar eer en geweten een zo goed mogelijke afweging te maken. Vervolgens krijgen zij de zwarte piet toegespeeld.
Er is veel misgegaan de afgelopen dagen bij GroenLinks. Het is de vraag of de kandidatencommissie er verstandig aan heeft gedaan Dibi ongeschikt te verklaren, gezien het feit dat zijn kandidatuur al bekend was. Het is de vraag of het handig is dat het partijbestuur riep dat er niets aan de hand was en dat mensen rustig door moesten lopen. Maar de grootste vraag is toch wel hoe verstandig het is dat fractieleden en andere partijprominenten, via twitter en de media, hun eigen partijbestuur dwongen tot het overtreden van de regels en het passeren van hun eigen kandidatencommissie. Het lijkt heel verstandig dat, zoals Van Gent wil, het laatste woord bij GroenLinks nog niet is gesproken over de procedures. De vraag is echter of de woorden die zij wil spreken de verstandigste zijn, of dat haar en enkele andere prominenten wat reflectie past.
János Betkó vindt het ironisch dat een legitieme en democratische procedure door twitter buiten werking kan worden gesteld, in naam van de democratie. Dit stuk verscheen eerder op vrij-zinnig.nl
