Het centrum van de VS is vandaag New Hampshire. Na de caucuses van vorige week in Iowa houdt de kleine Noordwestelijke staat de eerste primary van de Republikeinse voorverkiezingen. De eerste uitslagen zijn binnen maar de winnaar stond eigenlijk al vast: na zijn nipte zege in Iowa zal favoriet Mitt Romney ook New Hampshire veroveren. Spannend is het toch. Als zijn overwinning tegenvalt, kan Romney het de komende weken in South Carolina en Florida alsnog lastig krijgen. Maar alleen als zijn belangrijkste tegenstrevers hun onderlinge verdeeldheid weten te staken en een eind maken aan het versnipperde verkiezingsveld.
Versnipperd verkiezingsveld
Met maar liefst tien partijen is de Nederlandse politiek versnipperd. Vaak hoor je mensen dan ook pleiten voor het Amerikaanse systeem met maar twee smaken: de Democraten en de Republikeinen. Lekker simpel, heerlijk overzichtelijk. Dat de Amerikaanse politiek allesbehalve simpel is, blijkt wel uit het complexe verkiezingsstelsel met voorverkiezingen in alle 50 staten, duizenden gedelegeerden op partijconventies en 538 kiesmannen in het Amerikaanse kiescollege. Dat het evenmin overzichtelijk is inmiddels ook duidelijk. Na het eerdere afvallen van Sarah Palin, Donald Trump, Tim Pawlently, Herman Cain en vorige week Michelle Bachmann zijn er voor de Republikeinse nominatie nog steeds zes kandidaten over. Naast de gematigde front runner Mitt Romney, zijn dit de christelijk-conservatieve runner-up in Iowa Rick Rantorum, de libertaire godfather of the Tea Party Ron Paul, de sociaal-conservatief Jon Huntsman, voormalig speaker en conservatief Newt Gingrich en de Texaanse gouverneur Rick -Oops!- Perry.
Het podium halen en posities polariseren
Om nog een kans te maken, moeten deze tegenstrevers van Mitt Romney in New Hampshire het podium halen: tweede of derde worden, anders dreigt de marge. En na het wegvallen van -kiezers afsnoepende- concurrenten als Perry en mogelijk Gingrich moeten ze hun eigen positie polariseren. Nu de Republikeinse voorverkiezingen een gematigde politicus van het midden als favoriet hebben, draait het om onderscheidend vermogen. De hamvraag is namelijk of de klassieke (christelijk-conservatieve) stroming Santorum, de libertaire route van Ron Paul of misschien het sociaal-redelijk alternatief Huntsman groot genoeg kan worden om de gematigde Romney alsnog van de nominatie af te houden.
Romney versus Rutte
Deze vraag wordt pas beantwoord als kandidaten wegvallen en zich vervolgens aansluiten bij een tegenstander van Romney uit een heel ander kamp. Want zolang het veld versnippert blijft, zal Romney er met de buit vandoor gaan. En dat met steun van minder dan 30% van de Republikeinse kiezers, oftewel minder dan 15% van alle Amerikanen. Met ‘liefst’ 31 van de 150 zetels (meer dan 20%) kan zelfs premier Rutte van het politieke zo verdeelde Nederland hem dat niet nazeggen. Versnipperd? Het is maar hoe het bekijkt.
Kees Verhoeven is namens D66 lid van de Tweede Kamer en volgt de Amerikaanse verkiezingen op de voet.
