Het politieke nieuws uit Amerika van deze week stond zonder twijfel in het teken van de rechtzaak die voor het Hooggerechtshof dient, over de vraag of Obamacare in strijd is met de grondwet. Hoewel die vraag primair een juridische is, hebben diverse mogelijke uitkomsten van het proces allen hun eigen politieke consequenties in de aanloop naar de verkiezingen van november. In de WarRoom zetten we die mogelijke uitkomsten en consequenties op een rij.
Hoewel het mogelijk is dat het Hooggerechtshof besluit nu geen uitspraak te mogen doen, de zogenaamde Anti Injunction Act zou dan verbieden een oordeel te vellen over een wet waarin belastingen geregeld worden voordat die belastingen tenminste één keer geïnd zijn, lijkt het waarschijnlijk dat er rond juni een uitspraak zal liggen. De rechters gaven immers deze week in hun vragen er blijk van niet echt open te staan voor nog langer uitstel van een uitspraak.
Behoud van de wet
Als er deze zomer een uitspaak ligt, kunnen de rechters beslissen dat Obamacare in zijn geheel grondwettelijk is; ze stellen president Obama dan in het gelijk. Dat zou in eerste instantie natuurlijk een enorme overwinning zijn voor de president, die in november moeilijk nog het verwijt kan krijgen van zijn Republikeinse tegenstander dat hij zijn constitutionele boekje te buiten is gegaan. Aangezien vijf van de negen rechters zijn aangesteld door een Republikeinse president, zouden de Democraten dit najaar kunnen uitleggen dat zelfs Republikeinse constitutional scholars Obamacare niet eenduidig verwerpen. De president zou zichzelf dus verder op de borst kloppen als de man die waarmaakte wat veel van zijn voorgangers niet lukte: het realiseren van betaalbare zorg voor miljoenen onverzekerde Amerikanen.
Aan de andere kant zou een dergelijke uitspraak ook een opsteker kunnen zijn voor de Republikeinen. Als het Hooggerechtshof Obamacare in zijn geheel laat bestaan is er nog maar één manier om het te verwerpen: door een Republikeinse tegenstander van de wet aan de macht te krijgen dit najaar. Tijdens de midterm elections van 2010 bouwden de Republikeinen hun verkiezingswinst op de energie van tegenstanders van Obamacare en dat vooruitzicht heeft conservatief Amerika ook dit jaar als de wet nog intact is tijdens de general elections.
Verwerpen van de wet
Aan de andere kant van het juridische spectrum ligt de mogelijkheid om de wet in zijn geheel te verwerpen als ongrondwettelijk. Dat zou de rollen omdraaien ten opzichte van een volledig behoud van de wet. Het zou voor Republikeinen betekenen dat ze in het gelijk worden gesteld in hun bewering dat Obama lak heeft aan de grondwet. Nog vier jaar Obama betekent nog vier jaar schendingen van de grondwet, he did it once and he’ll do it again. Ondertussen wordt het ook moeilijk om conservatieve Amerikanen te motiveren om tegen de wet ten strijde te trekken; het Hooggerechtshof heeft immers de schade van Obama al hersteld.
Zoals James Carville al aangaf zou het verwerpen van de wet voor Democraten kunnen betekenen wat behoud ervan voor Republikeinen zou zijn; de vonk die de base of the party nodig heeft om zichzelf te mobiliseren. Progressieve Amerikanen zouden zich realiseren dat een conservatief Hooggerechtshof, dat louter politieke besluiten neemt, naast een conservatief Witte Huis en een conservatief Congres, elke vorm van progressie de komende vier jaar zou voorkomen. Het verwerpen van Obamacare kan daarmee de motor van politiek activisme en fondsenwerving zijn, die president Obama nodig heeft om het Witte Huis vast te houden.
Gedeeltelijke verwerping
Hoewel het moelijk is om op de vragen die de rechters deze week tijdens de publieke zittingen stelden een voorspelling over de uitslag te baseren, lijkt het er nu op dat de uitspraak ergens tussen de twee uitersten komt te liggen. In dat geval zou de wet niet als geheel afgeschoten worden, maar wel dat deel dat het meest ter discussie staat: de individuele verplichting om een ziekenkostenverzekering af te sluiten. Dat lijkt eigenlijk het minst wenselijke scenario voor president Obama. Het zou betekenen dat hij wel in het ongelijk wordt gesteld en aangevallen zal worden op zijn gebrek aan respect voor de grondwet, maar dat Republikeinen in het najaar nog steeds een wet hebben waartegen ze kunnen vechten, nog steeds een reden hebben om het vuurtje aan te wakkeren bij fanatieke en activistische conservatieven. Het kader van de wet staat dan nog waardoor het vuurtje van fanatieke Democraten niet al te zeer wordt aangewakkerd, maar het juridische gelijk van de politieke strijd is aan de kant van de Republikeinen terecht gekomen.
Het is onverstandig een voorspelling te doen over de uitkomst van deze rechtszaak op basis van de oral arguments die deze week voorbij kwamen. Rechters in Amerika zijn geneigd om langs ideologische grenzen te stemmen, ze worden niet voor niets benoemd op basis van hun politieke en juridische standpunten, en het stellen van vragen kan voor een rechter evenzeer dienen voor het aanvallen van een politieke tegenstander, als voor het zoeken naar bevestiging van een al ingenomen standpunt. Toch was de sfeer onder voorstanders van Obamacare deze week slecht. De vijf conservatieve rechters leken aanzienlijk uitgesprokener in hun vraagtekens bij de wet, dan de vier liberalen leken in hun verdediging ervan. Het grote wachten op een uitspraak deze zomer gaat nu beginnen. Wat de uitspraak ook wordt, hij zal verstrekkende gevolgen hebben op de verkiezingsuitslag van november.
Adriaan Andringa is hoofdredacteur van de WarRoom.
