Alle aandacht rond Amerikaanse politiek gaat dezer dagen uit naar de presidentsverkiezingen. Toch zou het een misvatting zijn om te denken dat alleen het Witte Huis op het spel staat in november. Hoezeer de president ook de Commander-in-Chief of zelfs de ‘Leader of the Free World’ is, zonder steun in het Huis van Afgevaardigden en de Senaat, gezamenlijk Congress vormend, kan hij weinig bereiken. De afgelopen twee jaar, sinds de tussentijdse verkiezingen van 2010, heeft president Obama vaak een heftige strijd moeten voeren met een Republikeinse meerderheid in het Huis van Afgevaardigden. Als de president, Obama of Romney, de komende jaren iets wil bereiken, zal hij tot een werkbare verhouding moeten komen met de wetgevende macht op Capitol Hill. De vraag dient zich dus aan of de Democraten of de Republikeinen een meerderheid in beide kamers kunnen verwachten.
Huidige samenstelling
Het Congres is op dit moment bijzonder verdeeld. In de Senaat hebben de Democraten, onder leiding van Majority Leader Harry Reid uit Nevada, een meerderheid van 51 zetels ten opzichte van 47 Republikeinen, terwijl er ook twee independents een zetel hebben. In het Huis van Afgevaardigden geven Speaker of the House John Boehner uit Ohio en Majority Leader Eric Cantor uit Virginia leiding aan een Republikeinse meerderheid van 242 zetels tegen over 193 Democraten. Wetgeving die dus op een meerderheid in de ene Kamer kan rekenen, zal zelden probleemloos ook door de andere Kamer aangenomen worden. Politici in beide Kamers frustreren het politieke proces met als gevolg wijdverspreide minachting voor de wetgevende macht. Zo’n 14 procent van de Amerikanen geeft op dit moment aan een positief beeld te hebben over het Congres, terwijl zo’n 79 procent een negatief beeld heeft, aldus de gemiddelde approval ratings die RealClearPolitics bijhoudt.
Leden van het Huis van Afgevaardigden worden voor een termijn van twee jaar gekozen. Dat betekent dat alle 435 zetels dit jaat op het spel staan. Senatoren worden echter voor een periode van zes jaar gekozen in een roulerend schema. Dat betekent dat elke twee jaar ongeveer een derde van alle zetels beschikbaar komt. Ook dit jaar staan 33 zetels op het spel. Dit betekent dat in theorie beide partijen dit jaar een meerderheid in beide kamers zouden kunnen halen.
Huis van Afgevaardigden
Zittende politici die op gaan voor herverkiezing hebben meestal een voordeel. Zij zijn bekend en hebben twee, vier of zes jaar lang aan hun naam en imago kunnen werken. Bovendien hebben ze doorgaans veel politieke vrienden die ze aan noodzakelijke steun en fondsen kunnen helpen voor de campagne. Voorlopig gaan echter 53 Afgevaardigden niet op voor herverkiezing. Hun zetels komen dus vrij en vormen bijzondere doelwitten voor beide partijen. Als je die zetels waar de incumbent niet meedoet aan de verkiezingen, naast de Cook Partisan Voting Index legt, een lijst van alle kiesdistricten en hoe ze over het algemeen stemmen, ontstaat een interessant beeld. Dertien van deze Democratische zetels zijn niet overtuigend in handen van de Democraten, die liggen in kiesdistricten met aan lagere score dan D+5 of R+5, terwijl zes van de Republikeinse zetels waar geen zittende Afgevaardigde voor meestrijd, up for grabs zijn. Daarnaast bevinden veertien Democratische zetels zich op dit moment in districten die overwegend Republikeins stemmen, tegen twintig Republikeinse zetels in Democratische districten.
Deze verhoudingen beziend kan een interessante conclusie getrokken worden. De Democraten kunnen deze verkiezingen 27 zetels in het Huis van Afgevaardigden verliezen, maar ze kunnen er ook 26 winnen. Voor de Republikeinen geldt dan uiteraard het omgekeerde. Een winst van 26 zetels, het ideale scenario voor die partij, zou betekenen dat de Democraten de meerderheid in het Huis van Afgevaardigden weer overnemen. Aangezien Amerika bijzonder ontevreden is met het Congres en het momentum bij de tussentijdse verkiezingen van 2010 aanzienlijk meer dan nu het geval is bij de Republikeinen lag, is het niet ondenkbaar dat de Democraten een groot deel van deze zetels terug wint, zeker als de Republikeinen extreme kandidaten tijdens de voorverkiezingen naar voren schuiven ten koste van gematigder alternatieven.
Senaat
Een zelfde mogelijke verandering is waarneembaar in de Senaat. Met een verschil van maar vier zetels, elf zetels waar de zittende kandidaat zich niet verkiesbaar stelt en 33 zetels die op het spel staan, is het voor beide partijen mogelijk daar een meerderheid te halen. Bovendien kunnen de Democraten vijf zetels terug winnen in staten waar zij doorgaans aan de macht zijn, terwijl datzelfde geldt voor Republikeinen in twaalf staten. Tel daar bij op dat Republikeinen ook voor de Senaat gematigde kandidaten steeds meer verwerpen voor extremere kandidaten die het in de general elections moeilijk zullen krijgen, het verlies van Dick Lugar tijdens de voorverkiezingen in Indiana is daar een goed voorbeeld van, en het is duidelijk dat alles mogelijk is.
Natuurlijk zal het lastig worden voor de Republikeinen om de macht in de Senaat over te nemen. En de strijd om de macht in het Huis van Afgevaardigden zal voor de Democraten ook een schier onmogelijke uitdaging lijken. Toch is er van alles mogelijk. Als één van de presidentskandidaten momentum gaat verzamelen, zal zijn partij in zijn kielzog mee genomen worden. De kans is dan groot dat de Amerikaanse kiezer zich realiseert dat het land alleen effectief bestuurd kan worden als één partij in alle politieke instituten de touwtjes in handen heeft. Zo ver is het voorlopig nog niet. De strijd tussen de presidentskandidaten belooft een spannende te worden en ook de strijd voor het Congres lijkt een nek-aan-nek race te worden. Toch kan het geen kwaad om je te realiseren dat er in november meer op het spel staat dan het Witte Huis alleen.
Adriaan Andringa is hoofdredacteur van de WarRoom.
