De lijstverbinding tussen de SP en de PvdA bij de komende verkiezingen was al lang en breed uitgemeten, nog voor de voorzitters van beide partijen plus die van GroenLinks daadwerkelijk bij elkaar hadden gezeten. De een bekritiseerde de PvdA dat ze zo aanschurkte tegen de eurofobe SP. Een ander roemde de lokroep van Roemer en zag het als een goede basis voor een linkse samenwerking. De gemene deler in de diverse reacties was dat het zou gaan om een samenwerking op links. Het zij goed, het zij fout. Maar als de lijstverbinding tussen de socialisten en de sociaaldemocraten nu iets niet is, dan is het wel een samenwerking. Het is een regelrechte aanval van Roemer op de PvdA van Samsom en in mindere mate op GroenLinks.
Door het initiatief te nemen voor een lijstverbinding, wint Roemer de eurosceptici onder de PvdA-kiezers voor zich. Voor de twijfelende PvdA-kiezer die de partij weliswaar niet in de steek wil laten, staat de deur om SP te stemmen nu dan ook wagenwijd open. Men neemt wél duidelijk stelling tegen Europa, maar de SP gaat natuurlijk ook na de verkiezingen samenwerken met de PvdA. Waarom zou je anders een lijstverbinding aan gaan?
Compromissen
Voor de SP-stemmers die wél geloven in Europa – ja, ook die bestaan – is het een geruststelling. De SP is dan wel zeer kritisch op Europa, maar ze sluit een partij die zich graag laat voorstaan op haar pro-Europese politiek niet op voorhand uit. Sterker nog, men omarmt elkaar. Daarmee neemt Roemer de twijfel bij die kiezers ook weg. Zij zullen met een gerust hart het vakje van Roemer en consorten rood kleuren. Maar de grootste slag slaat Roemer in de rechterflank van de PvdA. Daar bevinden zich kiezers die de PvdA altijd tot zich kon rekenen, zolang zij geen al te gekke dingen deed. De extremiteit die de SP vaak voorstaat op sociaaleconomische standpunten is zo’n ding. Zolang de PvdA daar ver weg van blijft, houdt ze deze kiezers binnenboord. Deze kiezers zullen dan ook schrikken van de, zoals Samsom zelf zei: liefdesverklaring van en naar de SP.
Op het eerste gezicht lijkt Roemer zich hiermee in de vingers te snijden, want er bestaat zo dus een kans dat er kiezers die anders wellicht nog een echte stem op links hadden overwogen, iets wat Roemer zou moeten toejuichen, zich nu definitief bij de linker middenpartijen zoals D66 en CU voegen. Maar Roemer weet ook dat ook die partijen straks niet om hem heen kunnen. Zeker als hij met 30 zetels of wellicht zelfs nog meer de Kamer in stormt. De kans bestaat zelfs dat de SP deze nazomer het initiatief heeft in het vormen van een coalitie. En Roemer is ook democraat genoeg om te weten dat hij dan compromissen zal moeten sluiten.
Lastige campagne
De positie van Samsom met zijn PvdA of hij wel of niet mee moest doen met de lijstverbinding zal beslist geen eenvoudige zijn geweest. Als hij had geweigerd, had Roemer hem om de oren geslagen dat Samsom liever koos voor de, volgens SP en PvdA, asociale Rutte als premier. Iets wat Samson moeilijk had kunnen pareren. Nu hij het wel heeft geaccepteerd zal hij zich deze campagne niet alleen moeten verkopen aan links, maar ook aan rechts. GroenLinks is wat dat betreft met de Kunduz-missie het ultieme voorbeeld hoe verkeerd zoiets af kan lopen. Want ook al zijn politici, Samsom niet uitgezonderd, meesters in het zo gunstig mogelijk verpakken van een boodschap; op rechts vertellen dat je bereid bent samen te werken terwijl je gebroederlijk omarmd staat met de SP wordt toch een erg lastig verhaal.
Alle drie de partijen leggen de lijstverbinding uit als een winst voor de linkse, dan wel progressieve politiek. Vooralsnog kan alleen Roemer die boodschap verkocht krijgen, zonder te moeten draaien. Voor GL, maar met name voor de PvdA wordt het nog een hele lastige campagne.
Anton Kuijntjes – heeft het niet zo op briljante vondsten in het linkerkamp
