De HBO-serie Game of Thrones is in de V.S. een fenomeen, een rage, een kraker. Was het eerste seizoen al uiterst populair, het recent geëindigde tweede heeft dit succes ruimschoots overtroffen. De makers besloten de titel Game of Thrones te handhaven voor de tweede serie, hoewel dit eigenlijk alleen de naam is van George Martins eerste boek uit de A Song of Ice and Fire-serie.
De kijkcijfers zijn fenomenaal (het is de op twee na meest bekeken serie in HBO’s geschiedenis, alleen True Blood en The Sopranos gaan GoT nog voor), de critici zijn laaiend enthousiast en verfilming van het derde seizoen gaat binnenkort van start. Eigenlijk rest er nog maar één vraag te beantwoorden: Is Game of Thrones beter dan Peter Jacksons The Lord of the Rings-trilogie? Misschien is het vloeken in de kerk voor echte fantasyfans. Natuurlijk blijft Tolkien ‘das Mass aller Dinge’. Maar is George Martin de meester voorbijgestreefd? Zijn de HBO-series beter dan het drietal kaskrakers vaNew Line Cinema? Hier zijn tien redenen om die vragen met ‘ja’ te beantwoorden.
(Pas op: bevat spoilers!)
1. Game of Thrones doet niet aan Goed versus Kwaad
Een van de zwakheden van The Lord of the Rings is dat Sauron, Saruman en hun orks alleen maar slecht zijn, terwijl de hobbits, elfen, enz. het absoluut goede vertegenwoordigen. Het middenveld ertussen bestaat nauwelijks bij Tolkien en Jackson en dat is nu precies waar GoT zich afspeelt. Natuurlijk sympathiseren we meer met de noordelijke Starks dan met de verraderlijke Lannisters, maar niemand is brandschoon in Westeros en slechts weinigen zijn door en door slecht. Waarmee we bij het tweede punt uitkomen:
2. De personages in Game of Thrones zijn interessanter
LotR blinkt nou niet bepaald uit in wat men ‘round characters’ noemt, personages wier persoonlijkheid gaandeweg verandert of die geplaagd worden door morele ambivalentie. Eigenlijk schieten alleen Boromir en zijn vader Denethor mij te binnen (beide zijn van nature goed, maar laten zich verleiden door het kwaad). En Smeagol/Gollum, natuurlijk, maar die lijdt dan ook wel meteen aan multiple personality disorder. Bovendien komt het kwaad in deze drie niet van binnenuit, maar wordt veroorzaakt door de donkere aantrekkingskracht van de Ring. Bij GoT is dit heel anders, alle personages worden verscheurd door interne conflicten: egoïsme versus opoffering, kracht tegenover zwakte, angst of trouw. Zelfs superheld Eddard Stark (Sean Bean – jawel, ook Boromir dus!), de quasi verpersoonlijking van het goede, kent twijfel en zwakte, wat hem uiteindelijk zijn positie, zijn familie en zelfs zijn leven kost. Starks tegenpool Jamie Lannister is zeker niet alleen slecht, eerder cynisch en melancholisch, maar bij niemand is het interne morele conflict zo duidelijk en fascinerend als bij zijn broer, wat ons bij punt 3 brengt:
3. Game of Thrones heeft Tyrion Lannister
Zelden heeft een film of serie een interessanter (en populairder!) personage voortgebracht dan de door Peter Dinklage gespeelde ‘Imp’. De dwerg wordt heen en weer geslingerd tussen zijn cynisme, trouw aan zijn familie, goedheid, intellect, liefde en minderwaardigheidscomplex. Tyrion is de Shakespeariaanse tragic hero, als hij bovenop de Muur (waarvan hij zegt dat hij er altijd al eens vanaf heeft willen plassen) in de kou staat, verwacht je haast dat hij Richard III citeert: “Now is the winter of our discontent.” Maar Tyrion heeft genoeg eigen epische quotes: “Elke dwerg is een bastaard in de ogen van zijn vader”, en “Als je dan toch verlamd bent, is het beter verlamd en rijk te zijn.” Tyrion Lannister draagt GoT en het enige personage in LotR dat enigszins met hem kan concurreren is Gollum, maar die is dan ook grotendeels het resultaat van CGI-techniek, terwijl de ‘Imp’ vlees en bloed is. Meesterlijk gespeeld door Peter Dinklage die voor zijn prestaties terecht een Emmy en een Golden Globe won.
4. Het acteerwerk van Game of Thrones is beter
Dinklage is niet de enige GoT-acteur die schittert. Ook Nicolaj Coster-Waldau (Jamie Lannister), Kit Harington (Jon Snow), Aiden Gillen (Peter Baelish) en Charles Dance (Tywin Lannister) zetten voorteffelijke prestaties neer. Wie, vraagt u misschien? Inderdaad, geen grote namen, zeker niet vergeleken met LotR-sterren als Viggo Mortenson, Christopher Reeve, Ian McKellan en Sean Bean (briljant in beide produkties). Maar ook de grootste acteurs zijn niet beter dan het personage dat zij uitbeelden (zie punt 2), waardoor The Lord of the Rings’ all-star cast het moet afleggen tegen de veel minder bekende acteurs van GoT. Ook de vrouwen doen hun duik in het zakje: de prachtige Lena Heady (Cersei Lannister), Emilia Clarke (Daenaerys Targaryen), Sibel Kelkili (Shay) en onze eigen Carice van Houten (Melisande in de tweede serie). Wat mij bij punt 5 brengt.
5. Vrouwen spelen in GoT wel een rol
En eentje van betekenis! Waar in LotR de vrouwen vooral schitteren door afwezigheid (ondanks Jacksons pogingen er nog wat van te maken door Arwen Undomiel een meer prominente rol te geven dan zij in Tolkiens boeken heeft), zijn de vrouwen in GoT meer dan de gelijken van (hun) mannen. Cersei, Daenaerys en Melisande, maar ook Catelyn Stark en Brienne of Tarth (serie 2) staan hun mannetje. En zelfs meisjes, kan iemand zich voorstellen dat tegenpolen Sansa en Arya Stark ooit een rol in LotR hadden kunnen spelen?
6. Seks, seks, seks
Laten we eerlijk zijn, we missen het in LotR. Niets tegen romantische en/of Platonische liefde, hoor, maar soms moet er gewoon geneukt worden. En dat gebeurt in GoT, met regelmaat zeer expliciet uitgebeeld. Ook homoseksualiteit wordt niet geschuwd, iets ondenkbaars in Tolkiens tijden (hoewel, de scene waarin Sam Frodo op zijn rug Mount Doom op draagt is ook niet gespeend van enige homo-erotiek, of is dat in the eye of the beholder?) Iemand omschreef GoT eens aan mij als “Lord of the Rings, maar met elkaar dildoënde hoeren”.
7. Game of Thrones geeft een accurate beschrijving van de middeleeuwen
Realisme dus, ook iets wat bij Tolkien en Jackson alleen met een vergrootglas te zoeken is. De historische beschrijving van elkaar beconcurrerende adellijke families, het feodale systeem, de prijs die het volk betaalt in een bloedige burgeroorlog waarbij beide zijden zich niets van het lot van de gewone man aantrekken – het had allemaal zo uit Barbara Tuchmans ‘De Waanzinnige 14e Eeuw’ kunnen komen. Als mijn broers gymnasiasten hem tijdens zijn geschiedenisles vragen “Meneer, hoe zat het nou tijdens die Honderdjarige Oorlog?”, antwoordt hij tegenwoordig steevast: “Kijk maar naar Game of Thrones.”
8. GoT heeft minder onlogische en afleidende magie
Vraagje aan LotR-fans. Als de Ring een soort atoombom van Midden-Aarde is, waarom gebruikt Sauron dan niet zijn honderdduizend orks hem te vinden, in plaats van die verspillende aanval op Minas Tirith? Het overdreven belang van magie, voor mij een van de zwakste kanten aan Tolkiens trilogie. Tovenaars en elven en ringen en (op zich natuurlijk erg coole) Nazgûl – in GoT komt het nauwelijks voor, op een paar White Walkers, een zombie en drie schattige baby-draakjes na. (Waarschuwing: het magische element zal in de komende series toenemen.)
9. Humor
Een ander punt van kritiek op LotR is het schrijnende gebrek aan humor. Pepijn en Merijn zijn natuurlijk niet echt grappig en Gollums morele tweestrijd zal bij de kijker nauwelijks meer dan een minzame glimlach veroorzaken. Als we de gezellig-dikke dwerg Gimli niet hadden, viel er drie maal tweeëneenhalf uur niets te lachen bij Peter Jackson. Niet dat GoT nou een veredelde komedie is, hoor, maar de serie lijkt zich toch een stuk minder serieus te nemen. Verantwoordelijk zijn het cynisme en de zelfspot van personages als Peter Baelish, Varys the Spider en – alweer en vooral – Tyrion Lannister (een heel ander soort dwerg dan Gimli).
10. Geen Happy End(s)
Hoeveel series durven hun hoofdpersoon en grootste ster drie episodes voor het einde van de eerste serie de kop af te hakken? Kunt u zich voorstellen dat Don Draper/John Hamm in aflevering 7 van seizoen 1 van Mad Men uit zijn kantoorraam de dood tegemoet springt? Frodo overleeft niet allen zijn queeste in LotR, hij wordt er ook nog eens beroemd, gerespecteerd en zelfs fysiek groter door. Van alle zeven reisgenoten, legt er maar een het loodje, Boromir en dat was sowieso de minst goeie (arme Sean Bean, morsdood in beide fantasy epics). Verder leeft iedereen happily ever after, het tegenovergestelde van GoT dus, waar wanneer de kijker eenmaal fan wordt van een personage, hij zich moet voorbereiden op een snel einde van zijn of haar held (sorry dames, ook Khal Drogo gaat eraan). Als lezer van alle vijf verschenen Song of Ice and Fire-boeken kan ik u beloven: het wordt er in die zin niet beter op. En gelukkig maar!
Dat zijn ze, mijn tien redenen waarom Game of Thrones beter is dan The Lord of the Rings. Natuurlijk is er het nodige op af te dingen. Zo kunnen de CGI-effecten van GoT niet concurreren met de epische veldslagen uit Jacksons LotR. En ja, het is niet eerlijk een boek uit de jaren ’40 te vergelijken met een serie romans uit de 21e eeuw. En inderdaad, hoe lang de LotR-films ook zijn (tussen dik twee en bijna vier uur, afhankelijk van welke versie u bekijkt), een seizoen GoT is bijna 10 uur en daarin kun je nu eenmaal dieper op karakters en morele dilemma’s ingaan.
Maar toch: Game of Thrones is beter dan The Lord of the Rings. Ik zeg dit met pijn in mijn hart, als levenslang Tokienfan. Maar ook het fantasygenre gaat met zijn tijd mee. Het doet niets af aan de fenomenale kwaliteit van de LotR-films en boeken. En bent u het niet met mij eens, zie het dan als een welkom excuus beide nogmaals te bekijken en doe het zoals het hoort: in een werk en familie-verwaarlozende marathonsessie. Veel plezier!
Dit stuk verscheen eerder op Filmorama.nl
Bart Schut is journalist
