De trein zat stampvol en dus was ik blij een laatste zitje bij de deur te kunnen bemachtigen. Naast mij zat een jongen in een slobberbroek, met een petje en een walkman. Ik vermoedde een aso, maar wat maakte het uit: ik zat tenminste. Op het laatste moment kwamen drie bejaarden binnen. ‘Wilt u misschien zitten?’ klonk het naast me. De jongen stond op en ging de reis van een half uur staan. Nu werd de sociale druk me te groot en volgde ik zijn voorbeeld.
Aangekomen op de plaats van bestemming liet een man zijn tas uit zijn handen vallen. Allemaal papieren, pennen en notitieblokjes op straat. Er kwam meteen een vrouw aangelopen met twee kinderen. Ze steelden niets, maar hielpen de man zijn spullen in te pakken. Waar was ik beland? Ik was in Maastricht. In Amsterdam zou dit allemaal niet zo snel gebeuren, maar in het zuiden is men nog gemoedelijk en behulpzaam. De mensen staan nog voor elkaar klaar en zijn niet te beroerd elkaar het leven wat makkelijker te maken. Hoffelijkheid alom.
Het zuiden van Wilders
Onwillekeurig moest ik denken aan een ander feit over het zuiden: hier wonen veel Wilders-stemmers: de percentages PVV-ers zijn hier veel hoger dan in de randstad. Zonder het zuiden zou de PVV een splintergroepering zijn. Hoe kan het dat mensen die zo aardig en hoffelijk zijn, tegelijk op de PVV stemmen? Betekent het misschien dat de aanhang van de PVV bij nader inzien hartstikke aardig is?
Charles Groenhuijsen schreef een paar jaar geleden in zijn boek Amerikanen zijn niet gek over de vergelijking tussen Nederland en de VS. Nederlanders begrijpen Amerikanen niet, want het land lijkt zo asociaal: er is veel armoede, veel mensen zijn niet verzekerd tegen ziektekosten en niemand lijkt zich druk te maken over al die gebrekkige voorzieningen. Maar het verschil in sociaal stelsel mag dan in het voordeel van Nederland uitvallen, op persoonlijk vlak valt de vergelijking andersom uit: Amerikanen zijn onderling heel hoffelijk, goed gemanierd en behulpzaam. Kom daar in Nederland maar eens om. Nederland is een sociaal land met onbeschofte bewoners, maar de VS is een hard land met goedgemanierde burgers.
Aardige PVV-ers
Is dit niet ook het geval bij de PVV-aanhang uit het zuiden des lands? Zij zijn goed gemanierd, maar hebben niet zoveel met wat Wilders ‘linkse hobby’s’ noemt zoals uitkeringen, ontwikkelingshulp, Europa en immigratie. Diezelfde mensen willen Nederland een tikkeltje Amerikaanser maken: een wat hardere cultuur waarin burgers worden gedwongen aan de slag te gaan en niet thuis mogen gaan zitten met een uitkering, waar immigranten de handen uit de mauwen moeten steken omdat er geen collectieve regelingen voor ze zijn en waar op criminaliteit hoge straffen staan.
Linkse mensen vinden al dat soort plannen maar niets. Dat is hun goed recht, maar daarmee zijn PVV-aanhangers nog geen asocialen. Mijn idee is voorlopig dat zuidelijke PVV-ers weliswaar vinden dat het wel wat minder kan met die collectieve voorzieningen, maar dat ze tegelijk willen dat burgers zich een klein beetje vriendelijker en behulpzamer naar elkaar opstellen. Het is de culturele kritiek die impliciet ook door Wilders wordt verwoord: ‘in het Nederland van vroeger’ deed men dat immers nog wel. Maar ja, hoe mensen met elkaar omgaan, daar gaat de politiek niet over.
Er blijft nu maar één raadsel over: als we wat vriendelijker tegen elkaar moeten doen, kan Wilders dan niet eens beginnen het goede voorbeeld te geven als hij het weer eens over moslims heeft? Wat zouden die zuiderlingen daarvan denken?
Chris Aalberts is docent en onderzoeker politieke communicatie (www.chrisaalberts.nl)
