Als er iets is dat de huidige VVD typeert is het de recente uitspraak van Mark Rutte over Europa. Hij vindt het nu ‘geen tijd voor vergezichten’, en benadrukt desgevraagd dat hij geen ‘eurofiel’ is. De crisis woedt voort maar Rutte vindt het niet nodig om vooruit te denken. Zo kennen we de VVD: Rutte als kapitein van het schip der staat die met storm op komst vraagt of de papegaai wel te eten heeft gehad.
Het is een onwrikbare politieke wet dat partijen die niet durven nadenken over de toekomst onherroepelijk het deksel op de neus krijgen en zullen zakken in de peilingen. De enige remedie is dan een pijnlijke periode van loutering. D66 moest door dat dal na Balkenende II, het CDA en de PvdA doen momenteel pogingen eruit te komen. De volgende is, geen twijfel mogelijk, de VVD. De partij denkt al sinds de verkiezingsstrijd van 2010 niet meer na over serieuze politieke vraagstukken en het is dus niet de vraag of, maar wanneer de partij zetels gaat verliezen. Ik voorspel dat het niet lang na 12 september gaat zijn.
Nadreunende leegte
Als ik VVD’er was zou ik me zorgen maken. Het is een publiek geheim dat Patrick van Schie, directeur van de wetenschappelijke Teldersstichting, binnen de partij nauwelijks serieus genomen wordt. Van Schie werkt in zijn ivoren burcht aan plannetjes voor het herinvoeren van de doodstraf en een vlaktaks, onderwerpen die niet alleen totaal losgezongen zijn van de realiteit, maar in Nederland nauwelijks op een geïnteresseerd publiek kunnen rekenen. Intellectueel verkeert de VVD al jaren in erbarmelijke toestand.
De ideologische leegte die dat veroorzaakt moet dus uit arren moede maar worden opgevuld door de Tweede Kamerfractie zelf, en waar dat toe leidt is met enige regelmaat te zien in de houterige opiniestukken van fractievoorzitter Stef Blok. Van eigen ideeën is in die misbaksels nooit sprake, Blok kruipt liever in de slachtofferrol en klaagt over de morele superioriteit van links. Kritiek weerleggen was nog nooit zo makkelijk: zeg gewoon dat de ander zich moreel superieur waant! Afgelopen weekend presteerde Blok het om een heel interview lang geen enkel eigen plan te presenteren. Hij kwam niet verder dan wat gemeenplaatsen over bezuinigingen, kritiek op het CDA en wat geklaag over Europese politieke correctheid. Kritiek op anderen, zwijgen over eigen plannen. De leegte dreunt nog lang na.
Fetisj
Sinds de VVD in 2010 het bezuinigen tot een fetisj maakte – toen was het 18 miljard – is de partij de absolute kampioen geld besparen. Maakt niet uit waar het vandaan komt, de bezuinigingen legitimeren alles. Het is lekker makkelijk: zorg dat je het hoogste bedrag durft te noemen en je hebt een alibi om niet na te denken over de toekomst, omdat je op elk moment de anderen kunt verwijten dat ze niet net zoveel bezuinigen als jij. Mark Rutte is het soort leider die het motorblok uit de auto zou verpatsen om er benzine mee te kunnen betalen. Maar de echte hervormingen ziet de VVD niet zitten. Laffe keuzes, zoals drie miljard van ontwikkelingssamenwerking, zijn makkelijk gemaakt, omdat ze zo lekker weinig consequenties hebben. Overigens is dat geen bezuiniging, want volgens scheidend VVD-Kamerlid Charlie Aptroot wordt het gebruikt om asfalt van te kopen. Lariekoek om de achterban mee tevreden te stellen, waardeloos voor Nederland.
De VVD heeft een chronisch eerlijkheidsprobleem. Het verschil tussen wat VVD’ers voor de camera of bij een biertje aan de bar zeggen is verbluffend. In het ene geval wordt dapper bezworen dat de hypotheekrenteaftrek veilig is, tijdens de eerlijke ontboezeming erkennen hooggeplaatste partijleden dat ze ook wel weten dat de hypotheekrenteaftrek in zijn huidige vorm onhoudbaar is. De enige reden voor de VVD om dat niet te zeggen is electoraal: ze zijn doodsbang voor de kiezer.
Huichelaars met een stropdas
Europa, de hypotheekrenteaftrek, ontwikkelingshulp en al die andere stoere woorden – de VVD rijgt leugen aan leugen om het gebrek aan leiderschap en ideeën mee te maskeren. Na 12 september gaat er onderhandeld worden, zal Rutte draaien als een blad aan de boom, is Europa dan met instemming van de premier verder gegaan op het pad richting een politieke unie en heeft ook de laatste middenpartij die de kiezer nog enigszins aan zich wist te binden zijn toekomst te grabbel gegooid. Juist de VVD zou, gesterkt door de populariteit van Rutte, nu de vlucht naar voren moeten nemen. De kiezer recht in de ogen kijken en zeggen: ‘Ik heb slecht nieuws, maar we gaan er samen uitkomen.’
Maar de huichelaars met stropdas zetten liever de reputatie van de VVD als betrouwbare middenpartij op het spel. Daarmee bewijzen ze heel Nederland een slechte dienst.
