Tijdens het kijken van de EK-wedstrijd Spanje – Portugal viel mij op dat Christiano Ronaldo niet geliefd is onder mijn vrienden. Steeds als hij aan de bal kwam, of als hij zijn ritueel uitvoerde bij het nemen van een vrije trap, dan werd hij weggehoond. En wanneer de camera inzoomde op zijn hoofd, dan waren de grappen over zijn kapsel niet van de lucht. Het blijkt dat mijn vrienden niet alleen staan in hun afkeer van de Portugese aanvaller. Hoe moeten we dat duiden?
Ronaldo zou iets te vaak in de spiegel kijken. Dat blijkt bijvoorbeeld in de verschillende coupes waarmee hij op het veld komt. In de ene helft heeft hij de strakke, gekamde haren van een Latin lover, in de andere helft draagt hij de spikes van een manga-figuur. En hij is niet te beroerd om zichzelf op de grote stadionschermen te aanschouwen, om te zien hoe het overkomt. Maar ik betwijfel of hierin de kern ligt van zijn impopulariteit. Nog nooit heb ik iemand horen klagen over de brillantinecoupe en carnavalskostuums van Elvis Presley, bijvoorbeeld. Terwijl een verzorgd kapsel voor de muziek van even weinig nut is als voor het voetbal. Het is show, onderdeel van de performance. Als het de muziek geoorloofd is om meer dan alleen een luisterervaring te zijn, waarom mag de voetballerij dan niet meer zijn dan alleen 22 mannen en een bal?
Trouwens, er zijn meer voetballers die de show opzoeken: Edgar Davids met zijn kekke geblindeerde bril, Rafael van der Vaart en Wesley Sneijder met hun coverkoninginnen, David Beckham die met zijn stijlgevoel de standaard zette voor een nieuw type man. Nee, Ronaldo’s ijdelheid kan de oorzaak niet zijn, maar is slechts een symptoom. Waarvan?
Laten we wel wezen, Ronaldo heeft grote kwaliteiten. Zo is hij razendsnel in de sprint, weet hij de verdediging van de tegenpartij knap zenuwachtig te maken als hij vanaf de linkerkant richting strafschopgebied dendert, zijn vrije trappen zijn vermaard en getuigen van een haast wetenschappelijke precisie, en niet zelden vinden zijn ballen de weg naar het net. En toch is hij niet geliefd. Sommigen vinden hem zelfs een overschatte voetballer.
Bij het googlen stuit ik op een tekstje van zijn teamgenoot Mesut Özil. Het is afkomstig uit zijn column in Die Welt van begin juni jl. Hierin maakt Özil bezwaar tegen de wijze waarop Ronaldo wordt bestempeld. “Hij is geen egoïst,” stelt hij. “Hij is een voorbeeld voor de rest van de selectie en ik weet nu dat het simpelweg een hele aardige jongen is. Hij is heel sterk gefocust op zijn sport en investeert veel in zijn persoonlijke leven. Ik misgun hem nooit een overwinning.” Collegiale woorden. Ik wil best geloven dat het ook gemeende woorden zijn. Maar Özil is een teamgenoot en kent Ronaldo persoonlijk. Die luxe heeft het publiek niet. Het publiek oordeelt op basis van de beeldvorming. En die kan niet los worden gezien van de favorietenrol die Barcelona sinds jaar en dag inneemt, en waarvan Messi het ideale gezicht is.
Ik denk dus dat we Ronaldo’s impopulariteit moeten zoeken in de combinatie met Messi. Immers, Ronaldo meent zich met Messi te kunnen meten. Dat doet hij overigens niet expliciet. Al heeft Ronaldo de naam arrogant te zijn, zo arrogant is hij niet. Nee, Ronaldo zal niet snel zeggen dat hij beter is dan Messi, omdat hij dondersgoed weet dat Messi messianistische allure geniet. Maar zeggen dat ‘we’ beter zijn dan Barcelona doet hij wel, en daar schuilt meer in dan een constatering op basis van een gewonnen competitie. Temeer omdat Ronaldo er een hekel aan heeft om met Messi vergeleken te worden. Zo nam hij het persoonlijk hoog op toen hij tijdens de EK-wedstrijd tegen Denemarken twee kansen miste, en erom werd uitgelachen door het Deense publiek dat ‘Messi, Messi, Messi!’ scandeerde. Waarom zou een topvoetballer van het kaliber Ronaldo er een krenking in zien om met een absolute godheid á la Messi te worden vergeleken? Het antwoord is, dat Ronaldo in de waan verkeert beter te zijn.
Maar Ronaldo heeft niet de watervlugge creativiteit van een dribbelaar als Messi. Hij oogt ook lang niet zo sympathiek als Messi. Het publiek voelt dat haarfijn aan, maar gunt hem zelfs die waan niet. Niemand mag denken beter dan Messi te zijn, en Ronaldo al helemaal niet.
Ik ben hoe langer hoe meer geneigd de twee voetballers te vergelijken met de componisten Mozart en Salieri in de film Amadeus van Miloš Forman. Messi is dan een soort Mozart en Ronaldo een soort Salieri. Waar Mozart een genie is die het allemaal lijkt te komen aanwaaien, en met zijn composities veel succes geniet in de Weense operahuizen, kan de minder getalenteerde maar hardwerkende Salieri moeilijk verteren dat God zo onrechtvaardig is. Want waarom is hem, Salieri, niet het succes vergund dat hij op basis van zijn arbeidsethos verdient, terwijl het wel vergund is aan de flierefluitende Mozart? Ik geef toe dat de vergelijking enigszins mank gaat. Verhoudingsgewijs staat Ronaldo qua statuur wel iets hoger aangeschreven dan Salieri, denk ik. Maar Amadeus is dan ook een gedramatiseerd verhaal. Het is ook maar de vraag in hoeverre Mozart werkelijk de losbol is geweest die het verhaal van hem maakt. Ik sluit evenwel niet uit dat de belevingswereld van Ronaldo, van iemand die naar de eeuwige sterren reikt maar er niet in wordt gekend, uiteindelijk niet zo heel veel verschilt van die van Salieri.
Wie wil weten wat Ronaldo doormaakt in de schaduw van het genie dat Messi heet, moet Amadeus zien. Je zult er Ronaldo geheid om waarderen.
