Een van de uitwassen van de zogeheten graaicultuur ondermijnt het vertrouwen in de overheid meer dan welke ergernis dan ook: de vertrekpremies voor bestuurlijke sukkelaars. Toch is deze gang van zaken eenvoudig te verwijderen uit het toch al zwakke lichaam dat zich voedt met ons gemeenschapsgeld. Het gaat dus om mensen die tonnen per jaar verdienen, aan de top van een ziekenhuis of woningbouwcorporatie bijvoorbeeld, vaak weer tonnen of zelfs miljoenen in hun verbrandingsoven van onvermogen werpen en daarvoor worden bedankt met nog eens wat tonnen of miljoenen uit de staatskas wanneer ze – ‘in goed overleg’ – voor de uitgang kiezen.
Met geld dat is bedoeld voor zorg of woningbouw. Al tientallen jaren en steeds vaker, blijkt telkens weer bij de volgende gouden handdruk voor een financiële aderlating. Gelukkig is de oplossing om dit te voorkomen heel eenvoudig. Twee wetten vragen om strenge handhaving. Verder moeten ze iets worden gewijzigd. Een simpele aanpassing is voldoende. In deze volgorde:
– Alle politieke partijen nemen expliciet in verkiezingsprogramma’s op dat zij de Wet Normering Bezoldiging Topfunctionarissen Publieke en Semi-publieke Sector, die per januari 2013 een feit moet zijn, gaan amenderen;
– De wijziging houdt in dat bestuurders bij aantoonbaar falen niets mogen verdienen aan hun exit door onvermogen;
– Tijdens coalitiebesprekingen is deze wijziging een snoeihard breekpunt;
– Het nieuwe kabinet gaat werken aan een meerderheid in de Tweede Kamer voor deze aanpassing van de wet;
– Toezichthouders die toch afspraken maken over blunderbonussen krijgen een boete van tenminste 10.000 euro;
– Ditzelfde proces moet gelden voor de Wet Openbaarmaking uit Publieke Middelen Gefinancierde Topinkomens. Deze wet gaat over transparantie van salarissen boven de Balkenende-norm.
Openbaar
De wet zou ook het openbaren van bonussen en vertrekpremies moeten verplichten. De handhaving van de wetten kan in handen liggen van het Ministerie van Financiën, uiteindelijk de bron van het gemeenschapsgeld. De transparantie over de afspraken moet ieder jaar in het jaarverslag staan. Wanneer dit niet gebeurt, moeten opmerkzame tipgevers anoniem melding kunnen maken via een website. Om juridisch gedoe te voorkomen gaat dit in voor iedere functionaris die na het in werking treden van de wet is aangenomen.
Ja, zo eenvoudig is het. Even wat moeite, daarna misschien een voorzichtig herstel van vertrouwen in het organiseren van de publieke zaak.
Uiteraard zijn er veel goede bestuurders en toezichthouders, die geen afspraken maken over blunderbonussen. Tegelijkertijd zijn er te veel mensen in dit circuit die elkaar graag verder helpen ten koste van de publieke zaak. Zij hebben jarenlang te veel ruimte gekregen. Ze faalden massaal.
Hapje en drankje
Mochten politici hier tegen zijn, dan willen ze waarschijnlijk zelf graag toezichthouder worden. Een eurootje of 20.000 per jaar voor een paar vergaderingen met hapjes en drankjes, dat is ook best aanlokkelijk. En ja, dit is generalisering, maar men weet uit ervaring: dit is vaak de gangbare praktijk.
Het mag nu best eens klaar zijn met de beloningen voor wanbestuur. Keer op keer gaat het fout. Van iedere keer zijn hier meerdere hyperlinks te maken naar graaigezeur. Het is om woest van te worden. De boosheid ebt echter weg tot het volgende schandaal. Of tot we deze lijst volgend jaar weer tegenkomen.
