Dankzij de uitspraak van het Hooggerechtshof vorige maand dat de Affordable Care Act, beter bekend als Obamacare, niet ongrondwettelijk is, staat het onderwerp weer nadrukkelijk op de agena voor de verkiezingen van november. Weer, omdat de tussentijdse verkiezingen van 2010 ook in grote mate over Obamacare gingen. Toen boekten Republikeinen een overtuigende overwinning met hun verzet tegen de hervormingen op de gezondheidszorg. Daarom hopen Republikeinen nu dat hernieuwde aandacht voor het onderwerp weer in hun voordeel uitpakt. Het lijkt er echter op dat de Republikeinen hun kracht rond Obamacare overschatten.
Leden van het Huis van Afgevaardigden worden maar voor een termijn van twee jaar gekozen. Dat betekent dat twee jaar na verkiezingen waarbij een president is gekozen, er nieuwe tussentijdse verkiezingen gehouden worden, de zogenaamde midterm elections. Daarbij komen de zetels van alle 435 leden van het Huis van Afgevaardigden, naast die van ongeveer 35 senatoren en een hand vol gouverneurs, beschikbaar. Alle Amerikanen mogen dus naar de stembus en in 2010 bezorgden de kiezers de Republikeinen een overtuigende overwinning. Op de rug van verzet tegen Obamacare en met de wind van de Tea Party in de zeilen won de Grand Old Party (GOP), zoals de Republikeinse partij vaak genoemd wordt, 63 zetels om met een verhouding van 242 tegen 193 zetels de meerderheid in het Huis van Afgevaardigden terug te winnen.
Opkomst
Heel Amerika mocht dus in 2010 naar de stembus en ruim 80 miljoen Amerikanen besloten dat ook te doen. Dat klinkt als een aardige opkomst, maar het valt zwaar tegen als je het vergelijkt met de verkiezingen van 2008. Toen president Obama gekozen werd, besloten namelijk zo’n 130 miljoen Amerikanen hun stem uit te brengen. Als we in Nederland zeggen dat de lage opkomst bij verkiezingen voor het Europees Parlement de democratische legitimiteit van die verkiezingen ondermijnt, is dat in Amerika tijdens de tussentijdse verkiezingen ook het geval. Bijna 40 procent van de mensen die in 2008 hun stem uitbrachten – niet van de mensen die mogen kiezen maar van hen die dat eerder al deden – vond dat in 2010 immers niet de moeite waard.
Het effect van verkiezingen met een lage opkomst is dat de meest uitgesproken partijen en kandidaten het beste scoren. Bij Europese verkiezingen in Nederland scoren D66 en de PVV, respectievelijk het meest uitgesproken pro-Europa en anti-Europa, relatief goed. Dat komt omdat mensen die werkelijk overtuigd zijn van een standpunt, partij of kandidaat altijd wel gaan stemmen. Het zijn de twijfelende kiezers in het midden die het eerst thuisblijven, die niet precies weten waarom ze de moeite zouden nemen om te gaan stemmen.
Fanatieke achterban
In Amerika is dat niet anders. De fanatieke achterban van de Republikeinen en de Democraten gaat elke keer naar de stembus als ze de kans krijgen. In 2010 waren het de fanatieke Republikeinen in het bijzonder die hun stempel op de tussentijdse verkiezingen wisten te drukken. Na de deceptie die George W. Bush zeker in zijn tweede termijn was geworden en de tegenvallende campagne van John McCain en Sarah Palin in 2008, hadden ze nu weer iets om echt warm voor te lopen: de veronderstelde overname van gezondheidszorg door de overheid onder leiding van president Obama. Elke vorm van vrijheid en zelfbeschikkingsrecht rond gezondheid zou volgens hen in het geding zijn. Daarom ontstond een conservatieve volksbeweging die zichzelf vernoemde naar de befaamde Boston Tea Party om hun vrijheidsstrijd kracht bij te zetten. Die fanatieke beweging kon echter haar stempel op de verkiezingen drukken juist omdat de opkomst laag was; bij een lage opkomst maken de fanatieke flanken immers de dienst uit.
Dit jaar hopen de Republikeinen dus ook dat ze op de afkeer van Obamacare kunnen bouwen om winst te pakken, getuige ook de bovenstaande banner die rechtstreeks van mittromney.com komt. Presidentsverkiezingen worden echter niet beslecht door de fanatieke achterban van politici, maar door gematigde kiezers in het midden. Als straks in november niet 80 miljoen maar een kleine 130 miljoen Amerikanen hun stem uitbrengen, zijn het die gematigde kiezers die de dienst uit maken. Juist onder dat deel van het electoraat lijkt steeds meer steun te ontstaan voor Obamacare, zo blijkt uit diverse peilingen. Natuurlijk hopen de Republikeinen de gloriedagen van 2010 te doen herleven. Voorlopig is de Tea Party echter in grote mate afwezig. Zelfs al zouden ze zich echter roeren, dan nog worden presidentsverkiezingen niet beslecht door politieke extremen. Daarom lijkt het er op dat de Republikeinen hun kracht rond Obamacare overschatten.
Adriaan Andringa is hoofdredacteur van de WarRoom.
