Enkele dagen geleden woonde ik op een basisschool in een Zuid-Hollands dorp een musical bij, opgevoerd door de kinderen van groep 8 voor hun grootouders. Het enthousiasme van deze zestig kinderen werkte aanstekelijk. De regie was tot in de puntjes voorbereid en de leerkrachten deden even fervent mee. Ik vroeg me af hoe het deze kinderen verder zal vergaan?
Als orthopedagoog erger ik mij soms dood aan het gedrag van de volwassenen van tegenwoordig. Opvoeding is niet alleen een zaak van ouders en leerkrachten. Alle volwassenen dragen hun verantwoordelijkheid in de mate dat zij een voorbeeld zijn voor de kinderen, zorg dragen voor de omgeving waarin zij opgroeien en de voorwaarden scheppen voor het ontwikkelen van hun talenten.
Dit laatste is zeker het geval: ons onderwijssysteem behoort tot het beste van de wereld, de kinderen beschikken over quasi onbeperkte communicatiemiddelen, culturele en sportieve activiteiten zijn voor allen toegankelijk. In zekere zin leven onze kinderen in een paradijs.
Waar ik mij aan erger zijn de volwassenen die hun medemensen ‘gebruiken’ voor hun egoïstische behoeften. Op die manier zijn zij voor onze jeugd een voorbeeld van ‘zoveel mogelijk genieten’, zonder daarbij na te denken over de gevolgen voor anderen. Het meest trieste zie ik in mijn praktijk als orthopedagoog: er zijn kinderen die geen gelukkige kindertijd hebben.
Een voorbeeld: vijf procent van de meisjes wordt thuis seksueel misbruikt. Dit betekent dat vanavond in Nederland ongeveer tienduizend meisjes tussen acht en veertien jaar met angst naar hun bedje zullen gaan omdat ze vrezen dat hun vader of oudere broer hen weer zal verkrachten. Maar ik denk ook aan die vaders die scheiden en niet meer omzien naar hun kinderen. Zo vroeg de ex van een bekende Nederlander mij enige tijd geleden om advies. Haar zoontje van vier leed heel erg onder het vertrek van zijn vader, een jaar geleden. Elke dag ging deze kleuter nog aan het tuinhekje staan om te zien of zijn vader thuis zou komen.
Dit rijtje van verkrachters en hartelozen kan aangevuld wordt met al die volwassenen die een cultuur creëren van ‘ikke, ikke, ikke’. Dat zijn de graaiers die exorbitante bonussen opstrijken terwijl hun werknemers of huurders met moeite elke maand de eindjes aan elkaar kunnen knopen en hun kinderen veel normale zaken moeten ontzeggen. De voedselproducenten die uit winstbejag obesitas bij kinderen doen toenemen. Politici die niet de noodzakelijke maatregelen nemen om het milieu gezond te houden en de habitat te beschermen voor de generaties na ons, die zullen moeten leven op de planeet die we voor hen achterlaten. De kans bestaat dat het paradijs van nu een hel wordt.
We leven in een tijd waarin de wereld één groot dorp is geworden. Onze kinderen kunnen communiceren met de gehele wereld. Gebeurtenissen aan de andere kant van de wereld worden hier meebeleefd. Dat geldt zowel voor de goede dingen als voor de ellende. Via youtube of liveleak zijn ze getuige van de ergste gruwelen. De dreigingen van elders zijn ook hier voelbaar.
Ik woon in een streng beveiligde joodse buurt. Als ik ’s ochtends tussen de schoolkinderen naar de bakker ga, heb ik al minstens zes zwaarbewapende militairen of politieagenten ontmoet. De haat van elders laat hier zijn sporen na.
De belangrijkste oorzaak van de miserie, de ellende en de agressie in de wereld is het gebrek aan mededogen. Als de rijken steeds rijker worden en de armen armer, als het zuidelijk halfrond meer en meer de gevolgen moet dragen van de klimaatopwarming, als er landen zijn die bezwijken onder de schuldenlast, dan zijn dit allemaal tekenen van de ‘ikke, ikke, ikke’-mentaliteit.
Hoe zit het bijvoorbeeld met de toekomst van de kinderen in Griekenland, nu vijftig procent van de jongeren er werkloos is? Wordt hun toekomst niet verkwanseld door al die rijke Grieken à la Onassis, die nauwelijks belastingen hebben betaald en hun vermogen beleggen in het buitenland? Hoe zit het met de toekomst van kinderen in het Midden-Oosten en zwart Afrika waar het onderwijs van zeer lage kwaliteit is? Dit betekent dat het onverantwoord is in die landen te investeren, want het duurt generaties vooraleer de meerderheid redelijk opgeleid zal zijn. Ondertussen komen ze in grote getale illegaal naar Europa en de meesten missen de basis om zich aan te passen aan onze cultuur.
De wereld staat op springen. De Apocalyps zal door de mensen zelf worden veroorzaakt. Onze kinderen hier in Nederland zullen het nog jaren lang heel goed hebben, maar we wonen niet op een eiland. Als er één doorslaggevende reden is om te streven naar een sterke Europese Unie, dan is dit onze verantwoordelijkheid om op te komen voor de vernederden en vertrapten overal ter wereld. Als zovelen naar Europa vluchten, dan is het omwille van de waarden waar onze beschaving voor staat: gelijkheid, broederlijkheid en vrijheid. Laten we onze opdracht niet vergallen door de hartelozen en de haatzaaiers. We zijn allemaal opvoeders en daarom moeten we het goede voorbeeld geven.
