Omdat er een Nederlandse expat-familie op weg van Hong Kong naar Londen voor drie weken in mijn huis getrokken is, zit ik nu in mijn tuinhuis te werken. Een buitenhuisje in mijn eigen tuin, van waaruit ik de Europese politiek observeer. Terwijl in de smidse van de wereldgeschiedenis de Europese Unie met een reusachtige klinkhamer gesmeed wordt, vliegen de vonken in het rond waardoor het Europese bouwwerk zomaar in vlammen op kan gaan. Toch wijst alles er op dat het pijnlijke proces van afdwingen van hervormingen in Griekenland de overige Europese landen dichter bij elkaar brengt. Er lijken geen blokken van duiven en haviken te ontstaan die samenvallen met Noord- of Zuid-Europa, met Oost- of West-Europa. De Spanjaarden stellen beslist niet minder eisen aan de herfinanciering van de Griekse schuldaflossing dan de Duitsers. Ook de Oost-Europeanen staan niet op om Griekenland in bescherming te nemen. Het lijkt erop dat de Grieken er in geslaagd zijn een grote mate van eensgezindheid bij hun tegenstanders te bewerkstelligen. Dat is slecht nieuws voor de Grieken, maar goed nieuws voor Europa.
Twee weken geleden legde Derk-Jan Eppink in de Volkskrant uit hoe dat gebeurd is:
“Het is fascinerend hoe het kleine Griekenland de grote EU al vier maanden in zijn greep heeft. Elk land heeft zijn onderhandelingsmethode. Fransen doen het in het geniep, Spanjaarden slaan met de vuist op tafel, Nederlanders wijzen iedereen op ‘afspraken’ en Britten spannen anderen graag voor hun karretje. Maar geen land heeft tijdens de Europese integratie gedaan wat de Grieken presteerden: schreeuwen, beschuldigen, beloven en niet nakomen, doen alsof, schelden, naar Moskou gaan en vodjes papier indienen als onderhandelingsbasis. Dat staat haaks op de cultuur van de Brusselse school- en rekenmeesters. Commissievoorzitter Juncker kust en lebbert, geeft schouder klopjes, maakt duidelijk dat je bij de ‘club’ hoort en belooft zo nodig een mooie functie voor later. Merkwaardig genoeg lijkt de Griekse methode superieur tegenover de Brusselse. De Griekse regering maakt van haar geldnood een ‘Europees probleem’ en daarna een ‘globale kwestie’.”
Uit zijn laatste zinnen valt op te maken dat Eppink denkt dat de Grieken met hun strategie succes gaan boeken. Maar wat is dan hun succes? Dat zij hun probleem tot het onze maken? Jazeker, maar is dat nu juist niet een grote stap op weg naar politieke integratie? De Griekse methode is dus slechts in een opzicht superieur: zij heeft in de afgelopen weken geleid tot meer eenheid in Europa. Nog nooit in de geschiedenis van de Europese eenwording in er in de Nederlandse kranten zoveel geschreven over sociale en economische problemen in Griekenland. Nog nooit in de geschiedenis van Europa heeft iedereen een mening over die sociale en economische politiek van andere Europese landen.
Vorige week kreeg ik een verzoek om samen met een aantal collega’s een oproep te plaatsen in een Griekse krant om nee te stemmen bij het referendum van afgelopen zondag. Vroeger zouden wij dat beschouwen als inmengen in de binnenlandse aangelegenheden van een ander land. Maar de initiatiefnemer schreef mij: “Griekenland is toch geen buitenlandse aangelegenheid? Ze zitten samen met ons in de EU, met een gezamenlijk Europarlement.” Zo is het maar net!
De initiatiefnemers waren vooral afkomstig uit SP-kring, waar de nationale onafhankelijkheid hoog in het vaandel staat. Maar deze keer riepen ze mij op om mij te bemoeien met de stemkeuze van de Grieken. Europeser kan haast niet.
Of Griekenland nu de euro houdt of de drachme weer gaat drukken, de Grieken hebben gezorgd voor een grote stap op weg naar een federaal Europa. Mijn inschatting is dat Griekenland voorlopig in de Eurozone blijft. Iemand moet toch het slechtste jongetje van de klas zijn.
