De Eurocrisis heeft een prachtig thema opgeleverd voor de verkiezingen: Europa. Helaas steekt de retoriek bleekjes af bij de urgentie van de crisis. Brussel en Den Haag blijven grossieren in ambtelijke teksten. Waar blijft de politicus die deze crisis aangrijpt om zichzelf op te werpen als inspirerend voorbeeld? De grote leider waarmee we gezamenlijk de uitdaging te lijf gaan?
Inhoud über alles
Rutte en De Jager mogen ferme crisismaatregelen nemen, maar wat ze erover melden, klinkt als gemompel van een boekhouder: “Als je geld hebt, geef het uit” (De Jager); “Wat vandaag moest gebeuren is er voor zorgen dat de euro in uw en mijn portemonnee sterk blijft” (Rutte). De oppositie mompelt kalmpjes mee: “Het is tijd om een andere weg in te slaan met Nederland. Een weg van groei en optimisme. ” – aldus de PvdA. “We willen de economie weer op gang helpen door extra investeringen.”– SP. Allemaal ware woorden. Goed verhaal. Maar het is geen droom waar Martin Luther King wakker van zou liggen.
Voorspelbaar, want een verheven speech met grootse idealen zou in onze cynische, post-moderne samenleving worden weggelachen als potsierlijke, gebakken lucht. Tegenwoordig moet een boodschap óf inhoud hebben met een zakelijke verpakking, óf een prachtige vorm met niet meer dan een utopische inhoud (“Yes we can”). Als je inhoud ook nog eens te mooi wilt verpakken, word je niet meer vertrouwd. Zeker niet door een land waar elke vorm van emotie wordt weggehoond als ‘onderbuikgevoel’.
Why so serious son?
Daarom kiezen politici voor de makkelijkste vorm: ‘saai’. En dat terwijl saai al eeuwen goede alternatieven heeft! De 17e-eeuwse fabels van Jean de la Fontaine bijvoorbeeld, die eigenlijk over menselijke zwakheden gingen. Of de 19e-eeuwse roman Frankenstein. De door een wetenschapper gebouwde mens was de vleesgeworden manier waarop wetenschap niet alleen vooruitgang brengt maar ook chaos veroorzaakt. En de zombies uit de film Dawn of the Dead (1978) waren met hun hersendode manier van leven een vlijmscherpe metafoor voor de consumptiemaatschappij.
Erg populair is tegenwoordig de ‘mash-up’. Mix een bekend maar uitgekauwd verhaal met een schokkend genre, en het oude verhaal kan weer jaren mee. Pride and Prejudice and Zombies is de bekende roman van Jane Austen, gelardeerd met… zombies. Ja, het is een flauwe gimmick. Ja, je kan je afvragen of het wel respectvol is naar het klassieke origineel. Maar het belangrijkste is dat dankzij deze versie het verhaal van Jane Austen miljoenen mensen bereikte die er anders nooit van zouden hebben gehoord. Het ‘mash-up-boek’ Abraham Lincoln, vampire hunter is inmiddels verfilmd en draait nu in de bioscopen. Zo maakt een groot publiek kennis met grootse idealen over vrijheid. Idealen die in een klassieke ‘biopic’ nogal gedateerd zouden overkomen.
Vorm versterkt inhoud
Dergelijke technieken om een boodschap te brengen, zijn ook zeer bruikbaar voor de Nederlandse politiek. Nou niet dat Rutte of Samson hun boodschap volledig moeten ‘mashen’. Een lijsttrekkersdebat waar ze houten staken door elkaars hart drijven, is weliswaar vermakelijk maar het lost de Eurocrisis waarschijnlijk niet op. Maar waar blijft de metafoor van banken die als vampiers de portemonnees van hardwerkende Nederlanders leegzuigen? De zombies in Brussel die de crisis apathisch gadeslaan maar niks doen? Wie durft de crisis levendig te verbeelden? Politici, hou op met die saaie, ambtelijke teksten. Als jullie weer gehoord willen worden door de massa, moeten jullie de taal spreken van die massa.
CC-Foto: Crystal.
