Vorige week publiceerde Mira Media een onderzoek naar de beeldvorming van migranten in de media. Uit het onderzoek blijkt dat RTL Nieuws beter met diversiteit omgaat dan het NOS Journaal. In het project is onderzocht hoe migranten – of gewoon allochtonen – in het nieuws komen. RTL blijkt dit beter te doen dan de NOS want RTL laat allochtonen vaker in positieve rollen zien. Zo komt er bij RTL een ‘caissière met een hoofddoek in beeld, die vriendelijk ‘tot ziens’ zegt’. De stompzinnigheid van dit voorbeeld vraagt om een nadere analyse.
Mira Media is een ‘schakel tussen media en samenleving’. Ze wil via de media de interculturele dialoog stimuleren en ondersteunt ‘media-initiatieven die zijn gericht op diversiteit’. De organisatie wil dat de media ‘een goede afspiegeling vormen van de samenleving’. Mira Media doet mee aan een onderzoeksproject van het prestigieuze European University Institute. In het Mediva-project wordt gekeken hoe de media de toenemende diversiteit van de bevolking representeren. Ik beperk me hier tot de uitspraak uit het nieuws: is RTL Nieuws diverser dan het NOS Journaal?
Is RTL Nieuws divers?
In tabel 1 staan de belangrijkste verschillen tussen de uitzendingen van het NOS Journaal en RTL Nieuws. Achtereenvolgens staat het aantal geanalyseerde items, de hoeveelheid en toon van nieuws over migranten en het gedrag van migranten in dat nieuws. Tenslotte komen het aantal items aan bod met migranten in gewoon nieuws (nieuws wat niet over migranten gaat maar bv. over economie) en items met migranten in nieuws wat wel over migranten gaat.
(Percentages over alle items van NOS of RTL, bij ‘Migranten in gewoon nieuws’ het percentage over alle NOS of RTL-items zonder migrantennieuws (n=153 vs. n=134), bij ‘Migranten in migrantennieuws’ het percentage over al het migrantennieuws van NOS of RTL (n=17 vs. n=24). Bron: Mira Media)
Mira Media rapporteert het onderzoek in een rommelige, verhalende vorm, waardoor het overzicht verloren gaat. Er lijkt vooral op drie punten een verschil te zijn tussen NOS en RTL: RTL brengt meer migranten in beeld die positief gedrag laten zien, hun nieuws over migranten heeft een positievere toon en het perspectief van migranten komt vaker in gewoon nieuws terug.
Steekproeven
Bij dit onderzoek is sprake van een steekproef. Op basis van de uitzendingen van drie weken doet men uitspraken over de hele rubriek. In de wetenschap heeft men hiervoor statistiek uitgevonden. Er moet sprake zijn van significante verschillen: het verschil dat in de steekproef is gevonden tussen migrantennieuws van NOS en RTL moet zo groot zijn dat de kans dat de rubrieken eigenlijk gelijk scoren minimaal is. Dat kun je gewoon uitrekenen.
Maar hoewel Mira Media samengewerkt met een hele prestigieuze universiteit, rapporteert ze hier niets over. Vrijwel niemand kan op deze manier aan de cijfers zien of dit significante – dus daadwerkelijk bestaande – verschillen zijn. En dus gaat iedereen van een verschil uit, maar eigenlijk weten we dat niet. Is de rapportage onvolledig omdat de statistische analyse liet zien dat het verschil niet significant is, of gingen de onderzoekers er op voorhand vanuit dat het niet significant is? De steekproef is immers klein en significantie relatief onwaarschijnlijk. Of kunnen ze het niet zelf uitrekenen?
Relatie met beleid
Als de resultaten niet significant verschillen, zegt dit onderzoek niets. Maar laten we Mira Media eens het voordeel van de twijfel geven en zeggen dat RTL Nieuws significant diverser is dan het NOS Journaal. Dan is er pas echt een probleem. Er werden ook verdiepende interviews met journalisten gedaan. Wat blijkt? Bij de NOS wordt veel geïnvesteerd in diversiteitsbeleid onder andere door middel van training. RTL doet hier niet aan. Het verband met de berichtgeving is omgekeerd: een redactie die niets doet aan diversiteitsbeleid, is beter dan een redactie die er een training voor opstart.
Dit betekent dat als je niet investeert in diversiteitsbeleid, zoals RTL, je beter over migranten verslag doet dan als je er wel in investeert, zoals de NOS. De doelstelling van Mira Media is initiatieven te ontplooien rondom diversiteit. Maar door haar eigen onderzoek weten we nu dat diversiteitsbeleid samengaat met slechtere berichtgeving. Geen diversiteitsbeleid is dus beter. Zelfs als dit onderzoek – na een significantie-toets – laat zien dat NOS en RTL niet verschillen op het punt van diversiteit, blijft de conclusie staan dat diversiteitsbeleid niet leidt tot beter nieuws.
De conclusie moet dus zijn dat Mira Media zich beter kan opheffen. De positieve beeldvorming van migranten zou daar zeer mee gediend zijn.
Chris Aalberts is docent en onderzoeker politieke communicatie.
