Wat is er toch smakelijk gelachen om het plannetje van GroenLinks-benjamin Jesse Klaver: hij wil Hollandse horeca verplichten om kraanwater gratis te serveren. Klaver werd beticht van makkelijk populisme, het inperken van ondernemersvrijheid en bovendien zou er praktisch overal al gratis kraanwater worden geschonken. Ondanks dat deze argumenten in meer of mindere mate hout snijden, gaat dit voorbij aan het daadwerkelijke probleem dat Klaver aan de kaak wil stellen. Namelijk dat het ridicuul is dat gebotteld water in de Nederlandse horeca, en steeds meer daarbuiten, de standaard wordt.
Zoals bekend is gebotteld (mineraal)water een stuk slechter voor het milieu dan kraanwater. Volgens Klaver wordt er bij de productie van een flesje water 500 tot 1324 keer meer CO2 uitgestoten dan bij het preparen van een glas kraanwater. Volgens het proefschrift van een Delftse onderzoeker is de milieubelasting van de productie en het transport van waterflessen tot duizendmaal zwaarder dan bij kraanwater. Vanuit dit oogpunt bezien is het niet vreemd dat er gepleit wordt voor kraanwater, maar waarom zou het gratis moeten zijn? GroenLinks beseft dit blijkbaar ook en formuleert onhandig dat “kraanwater altijd gratis zou moeten zijn bij een bestelling”.
Extraatje
Blijkbaar wil GroenLinks dus alleen dat water gratis is als er al bij gegeten of gedronken wordt. De kleine tien jaar die ik in de horeca heb gewerkt leert mij dat de meeste uitspanningen gratis water verstrekken als tweede drankje, meestal naast wijn of koffie. Een gratis glas water als enige drank bestellen, al dan niet naast een maaltijd, is in Nederland ongewoon. We voelen simpelweg een soort schaamte als we op het terras zitten en alleen kraanwater bestellen. Het is goedkoop en dat weten we. Kraanwater wordt daarom ook gezien als een extraatje bij het eten of als noodzakelijkheid voor het wegslikken van medicijnen.
Juist hier valt nog een wereld te winnen. Laat mensen in sommige gevallen gewoon betalen voor hun kraanwater. In mijn optiek onderscheidt een goede horecagelegenheid zich door kraanwater als gratis extraatje te verstrekken. Of beter gezegd een slechte horecazaak onderscheidt zich door hier moeilijk over te doen. Problematisch is echter dat we nu ook geen kraanwater durven te bestellen als wij niets anders ernaast drinken of eten. Mensen schamen zich voor het goedkope imago en bedienend personeel heeft vaak de opdracht meegekregen om te verwijzen naar Spa, Sourcy of Evian. Deze kloof van ongemak kan gedicht worden door kraanwater (ook per glas) op de kaart te zetten, maar dan tegen betaling. Water heeft een lage inkoopprijs en biedt dus aantrekkelijke marges, zelfs als het een stuk goedkoper is dan andere dranken. In een ideale situatie is kraanwater als tweede drank gratis, maar kan het ook besteld worden tegen betaling als je verder niets hoeft.
Slank meisje, flesje water, witte oordopjes
Om het opnemen van kraanwater op de kaart wettelijk vast te leggen lijkt mij te verstrekkend. Toch is het een belangrijk signaal dat Klaver afgeeft. Met de uitmuntende kwaliteit van het Nederlandse drinkwater zouden we gebotteld water niet als standaard moeten zien. Het flesje water is verworden tot mode-item. De combinatie slank meisje, flesje water, witte oordopjes en modieus hardloopoutfit is zeer veelvoorkomend. Met een flesje water zeggen we als het ware “kijk, ik leef gezond en pas goed op mijn lichaam”.
Helaas passen de waterdrinkers niet altijd even goed op het milieu. Zelfs niet wanneer de bronwaterflesjes met kraanwater worden hervuld. Doordat de flesjes moeilijk schoon te maken zijn worden zij vrij snel afgedankt.
Enkele slimme studenten hebben daar wat op gevonden en zij hebben het merk KRNWTR gelanceerd. Deze groene ondernemers hebben makkelijk afwasbare designbidons ontworpen waar in duidelijke letters KRNWTR opstaat. Volgens de oprichters kunnen gebruikers zo hun voorliefde voor kraanwater uitdrukken, terwijl zij geen reclame meer maken voor de bronwaterfabrikanten door de flesjes van deze bedrijven met kraanwater te hervullen. Naast de bidons levert het bedrijf ook horecapakketten, met onder meer karaffen. Overigens zijn de heren ook de drijvende kracht achter de Facebookgroep die 10.000 fans zocht om kraanwater op de kaart in de horeca te zetten. Inmiddels hebben zij ongeveer 14.500 fans.
Vijftig cent om te mogen plassen
Jesse Klaver is niet onbekend met de ondernemers, omdat hij hun steun vroeg voor een mogelijke petitie. Met hun groene hart steunden ze zijn idee voor kraanwater op de kaart, maar het ondernemersverstand stelde dat dit niet per se gratis hoefde te zijn. Getuige de vele fans op de Facebookgroep zijn er meer Nederlanders die er zo over denken. Logisch, men snapt dat een horecagelegenheid zijn geld moet verdienen met het verkopen van spijzen en dranken, ook als dat kraanwater is. Als GroenLinks horecaondernemers iets wil verplichten, laat het zich dan focussen op de menselijke afvoer van kraanwater. Niets is zo vervelend en klantonvriendelijk als wanneer je als consumerende bezoeker met dichtgeknepen benen moet zoeken naar een vijftigcentmunt voor toiletbezoek.
