Het leek een heel gewoon telefoontje van een journalist. ‘U heeft toch een boek over de aanhangers van de PVV geschreven?’ Ik antwoordde instemmend. De journalist was van Nieuwsuur, waar Geert Wilders een debat met Alexander Pechtold had afgezegd. Nieuwsuur was daarom op zoek naar PVV-stemmers als vervanging van Geert Wilders. De discussie zou over Europa gaan. Ik kende toch veel PVV-stemmers vanwege mijn boek? Ik vertelde dat ik geen adressen geef, simpelweg omdat de respondenten anonimiteit is beloofd. Veel PVV-stemmers vonden dat ook een belangrijke eis om mee te doen want ze schamen zich dood voor hun politieke voorkeur en zijn bang voor sociale uitsluiting.
‘Wat wilt u precies met dat item?’ wilde ik van de Nieuwsuur-journalist weten. Er kwam geen duidelijk antwoord, behalve dat Europa een logisch thema was omdat Wilders Europa belangrijk vindt en dat Pechtold daar heel andere ideeën over heeft dan de PVV. ‘Het lijkt me dat zo’n item alleen maar laat zien dat PVV-stemmers heel weinig van Europa weten’, meldde ik. Er bestaan immers nauwelijks burgers die wel veel van Europa weten. ‘Of je krijgt alleen extreme aanhangers voor de camera, terwijl er veel gematigde aanhangers zijn’, zei ik nog. Het boeide Nieuwsuur niet.
Weinig inspiratie
Afgelopen vrijdag zond Nieuwsuur de discussie uit tussen Pechtold en enkele PVV-stemmers. Hoewel PVV-stemmers op werkelijk elke hoek van de straat te vinden zijn, had Nieuwsuur enkele oude bekenden van stal gehaald. Twee van hen waren al door Pechtold geïnterviewd voor zijn boek over Henk en Ingrid, en een andere PVV-stemmer had al eens eerder bij de NOS over zijn voorkeuren gesproken. Erg veel inspiratie had Nieuwsuur dus niet om eens nieuwe gezichten te laten zien.
Kwam mijn stelling uit dat deze uitzending alleen zou laten zien dat PVV-stemmers fanatiek, dom en ongeïnformeerd zijn? Nee. De PVV-stemmers vertelden op veel punten het PVV-verkiezingsprogramma na over immigratie en de EU, over bezuinigingen in de zorg en noodfondsen, en over Polen op de Nederlandse arbeidsmarkt. Zij spraken rustig en beheerst, en kwamen met het ene na het andere argument, geheel in lijn met de PVV. Ze zijn totaal niet representatief voor de gemiddelde PVV-stemmer, want die kent het PVV-programma echt niet uit zijn hoofd. Maar who cares?
Experiment mislukt
Het is niet moeilijk burgers op televisie te kakken te zetten. Je trekt wat burgers van de straat, houdt het onderwerp van de discussie vaag en overvalt hen met lastige vragen als de camera’s draaien. Dit gebeurt vooral mensen die nooit op de radio of televisie zijn geweest: de meerderheid van de Nederlanders dus. Dit geldt niet alleen voor PVV-stemmers, maar ook voor kiezers van D66, PvdA, SP en ga zo maar door. Het enige verschil is dat alleen PVV-stemmers als aparte groep nieuwswaardig zijn en dus gevraagd worden.
De kans dat zo’n uitzending laat zien dat PVV-stemmers idioten zijn is levensgroot. Maar dat is alleen mogelijk als PVV-stemmers massaal open zouden zijn over hun politieke voorkeur. En dat zijn ze niet. Ze wilden niet massaal aanschuiven bij Mariëlle Tweebeeke en dus zat er weinig anders op dan PVV-stemmers uit te nodigen die al media-ervaring hadden en wisten dat alleen met een goede voorbereiding ongelukken worden voorkomen. En dus mislukte de missie van Pechtold en Nieuwsuur: PVV-stemmers blijken opeens opvallend goed op de hoogte van Europa.
Ik ben benieuwd wanneer Geert Wilders bij Nieuwsuur in debat mag met D66-stemmers om te controleren wat zij van Europa weten.
Chris Aalberts is auteur van het boek Achter de PVV: waarom burgers op Geert Wilders stemmen.
