“Ga de studeerkamer schoonmaken”, zegt Cynthia (Sidse Babett Knudsen, Borgen). “Zorg dat je er deze keer niet een hele dag over doet.” Streng is ze, naar haar huishoudster en pupil Evelyn (Chiara D’Anna, Berberian Sound System). Ze moet ook het ondergoed nog wassen. Wanneer ze een slipje blijkt te zijn vergeten, krijgt ze straf. Een mondvol urine.
Er wordt een vreemd spel gespeeld door de twee vrouwen. Evelyn volgt bij Cynthia lessen in lepidopterologie, het bestuderen van vlinders en motten. Maar ze hebben ook een sadomasochistische relatie. Deze film heeft een sensueel thema, maar nergens zien we ontblote geslachtsdelen. Dat is niet nodig. Cynthia wordt opgesloten in een dekenkist, als stoel gebruikt en vastgebonden. Intussen fluistert ze lieve woordjes naar haar minnares. Haar hele leven zocht ze naar iemand die haar op deze manier kon behandelen. Ze houdt van haar meesteres.
Dat is wederzijds. Nadat we de illusie hebben mogen aanschouwen die ze samen ophouden, zien we dat niet Cynthia aan de touwtjes trekt. Evelyn is degene met deze ongewone behoefte, en schrijft briefjes met instructies. Cynthia volgt ze op, ondanks haar behoefte aan een normalere relatie. SM is een spel dat draait om macht, in The Duke of Burgundy ligt ingewikkeld wie die macht heeft.
Regisseur Peter Strickland (Berberian Sound System) is duidelijk verliefd op films uit de jaren zestig. De titelsequentie, compleet met klavecimbelmuziek, zou zo uit dit decennium kunnen komen. Het verhaal is ook in deze tijd gesitueerd, in een groot Engels landhuis dat aan de achterkant is overwoekerd door klimop en andere planten. Het is een geïsoleerd paradijs voor twee geliefden.
Het behang aan de muren, de kleding en de attributen kloppen allemaal. Extra opmerkelijk is dat er geen budget was voor veel van deze aankleding. In de wasscène zien we wandtegels in Delftblauw, maar eigenlijk waren het stickers. Behangpapier kwam uit de printer. Bij een lezing over vlinders is het publiek deels opgevuld met etalagepoppen. Alleen dat laatste zie je, als je het weet. De rest is een meesterlijk staaltje filmillusie om het plaatje kloppend te krijgen.
The Duke of Burgundy is de Engelse benaming voor de sleutelbloemvlinder. Alle vlindersoorten in de film staan op de aftiteling vernoemd, met Latijnse en Engelse naam. Een leukigheidje, en tegelijk een uiting van heerlijke detailzucht.
Strickland heeft zich al vroeg ontpopt als een filmmaker die het medium film helemaal lijkt te begrijpen. Hij blinkt uit in montage en cameravoering om zijn verhaal te vertellen, en vooral om stemmingen op te roepen. Ook stuurt hij zijn acteurs fijnzinnig aan. Bepaalde scènes worden meerdere keren uitgespeeld, met kleine nuanceverschillen. Een blik, de nadruk op een ander woord. Het legt een veel diepere bodem bloot van de hele situatie waar we naar kijken.
De diepste fundamenten beheerst hij. Filmfotografie is schilderen met licht. Weinig regisseurs lijken zo goed als Strickland te begrijpen dat je het filmpalet ook donkertinten nodig heeft. Hij weet: niet-zien is even belangrijk als zien.
