Paul Depla, PvdA burgemeester van Heerlen kwam zondag met deze suggestie in het televisieprogramma Buitenhof: burgerkracht. VVD en PvdA zouden zich daarin kunnen vinden: zelfredzaamheid en een kleine overheid voor de VVD, emancipatie voor de PvdA. Op terreinen als veiligheid en zorg is volgens hem met inzet van burgerschap de menselijke maat te realiseren. Eventueel in combinatie met marktwerking. Pieter Winsemius, ex-minister en voorzitter van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid knikte geestdriftig. Pieter Jan Hagens liet het liggen en ging door op de wie-met-wie vraag. Een enorm gemiste kans. Laten we er alles aan doen om de suggestie van Depla boven tafel houden.
Voer voor verkenners
Stef Blok gaf in september 2011 in een ingezonden artikel de Volkskrant aan wat de VVD-visie is over de relatie tussen overheid en maatschappij: de overheid heeft teveel van het burgerdomein naar zich toegetrokken, de burgers is het eigen initiatief ontnomen. Bovendien werken alle instanties langs elkaar heen en biedt de overheid daardoor ook nog eens geen oplossing van het probleem. Dat moet verbeteren. ‘De overheid moet minder doen en meer presteren.’ Zo hoorden wij het terug in de verkiezingscampagne.
Asscher: ‘progressieven hebben teveel overgenomen van de samenleving’
Hoe denkt de PvdA daarover? Naast Depla heeft prominent PvdA-politicus Lodewijk Asscher daarover afgelopen vrijdag belangwekkende woorden gesproken. In een betoog dat gezien de reacties op twitter (#bkblezing) velen inspireerde gaf hij aan dat de progressieven teveel hebben overgenomen van de samenleving. Als burgers met een probleem zitten is er nog steeds de reflex: hoe kunnen we dat oplossen in plaats van hoe kunnen we u helpen uw probleem op te lossen? Asscher gaf tenenkrommende voorbeelden te over hoe die overheid vervolgens die oplossing niet in huis heeft. Zij formuleert allerlei regels en procedures die passen in haar systeem en die niet aansluiten op de leefwereld van mensen. Voor Asscher is het duidelijk: wij moeten de overheid weer opnieuw uitvinden. Als de analyse van Asscher breed gedragen wordt binnen de PvdA dan moet daar toch over te praten zijn met de VVD van Rutte en Blok?
Natuurlijk zit er licht tussen de VVD en PvdA. Zo staat tegenover de uitdaging tot uitvinden en innoveren van de PvdA het simpele terugtrekken van de VVD. Dit zou tot creativiteit bij de burger leiden. Bas Heijne concludeerde in NRC Handelsblad als commentaar op Blok: de overheid moet zich niet simpel terugtrekken, maar moet weer van ons allemaal worden. Asscher gaf in soortgelijke bewoordingen vrijdag ook aan dat daar dan ook het verschil zit tussen progressieven en neoliberalen.
Maar het kan allemaal overbrugd worden als heel zakelijk gekeken wordt naar kostenbesparing. Denk aan buurtzorg, De Eigen Kracht Centrale. De kosten zijn lager, de tevredenheid van burgers groter. En de inbreng van de burgers krijgt nog eens een enorme stimulans. Denk daarom ook aan burgerinitiatieven, van zorgcoöperaties tot voedselbanken. Met wat re-allocatie van geld en een betere koppeling met reguliere instanties kan niet alleen voor kostenbesparing worden gezorgd, maar ook voor betere prestaties. Precies zoals de VVD dat wil. Dat kan op veel terreinen. Zie daarvoor ons Eigen Kracht Manifest. Maar dat vraagt wel dat de politiek het kompas in handen neemt over realisering van een andere verhouding tussen burger overheid en zelf investeert in innovaties. Niet simpelweg de lasten bij burgers neerlegt met als resultaat dat bijvoorbeeld mantelzorgers alleen maar meer belast worden. Niet zelf gewoon minder van het zelfde blijven doen.
WRR van Winsemius: Doe-democratie en Weber 3.0
Terug naar Buitenhof. De inspiratie kwam van Depla. Maar Winsemius knikte niet voor niets. Begin deze zomer overhandigde hij nog het rapport ‘Vertrouwen in de Burger’ in het stadion van ADO Den Haag aan zijn partijgenoot en demissionair premier Rutte. Daar waren veel vertegenwoordigers van die burgerkracht aanwezig. En niet zonder reden. In het rapport wordt de Doe-Democratie beschreven als noemer voor een groeiende waaier van maatschappelijke initiatieven die alleen maar in belang toeneemt. Zij kan groeien als fundament van een transitie waarbij eerst de maatschappij zelf aan zet is en de overheid volgt. Maar dan is een andere overheid nodig die aansluit bij de bottom up processen. En ook daar voorziet het rapport in. Die overheid wordt aangeduid met Weber 3.0.
Om dit te bewerkstelligen is een vliegwiel van verandering nodig. Niet alleen van onder op, maar ook van politici. Zij moeten, weer in de woorden van de WRR, zorgen voor Visie, Rugdekking en Vonk waardoor burgers en professionals een duw in de rug krijgen. Wat wij als burgers kunnen doen is politici als Depla en Asscher steunen en samen met hen de burgerkracht op de bespreektafel leggen. Om te beginnen door dit artikel en de titel door te geven en tweeten met#kompasburgerkracht.
