“Mag ik u iets vragen? Wat doet u hier nog!”. Voor me staat een vrouw van een jaar of 50, te trillen op haar benen. Met tranen in haar ogen. Het is ‘the morning after’. We staan op de Stationsweg in Haren, recht tegenover het huis van het 16-jarige meisje. Via het WiFi-netwerk van haar overburen verstuur ik een reportage naar Hilversum. Gisterochtend kreeg ik het wachtwoord, nu willen de buren dat ik weg ga. Dat alle journalisten weggaan.
Het is de dag dat de autoriteiten in Haren voor het eerst vragen stellen bij de rol van de sociale media én de traditionele media. De korpschef van Groningen, Oscar Dros zegt het op de persconferentie zo: “Rond het begin van de avond nam het aantal nieuwsgierigen behoorlijk af. De media bleven in groten getale aanwezig bij de Stationsweg en de Jachtlaan. Na circa een uur nam het aantal bezoekers weer fors toe.” Hier terug te zien vanaf 6:50. Het verwijt klinkt tussen de regels door: als de media toen waren weggegaan, was het in Haren rustig gebleven. Maar ik denk dat de geest al lang uit de fles was.
Vaak besloten we niet te filmen
Cameraman Erik Kruger was voor de NOS als eerste in Haren, vrijdagochtend. Ik was nog onderweg. Hij vertelde mij dat voor het huis van het meisje een aantal studenten liep, met een verenigingsvlag in de hand en feesthoedjes op. We hebben toen besloten dat we dat niet zouden filmen, omdat de aanwezigheid van een camera de groep alleen maar zou opjutten.
En zo hebben we de hele ochtend en een groot gedeelte van de middag gewerkt. Of eigenlijk: niet gewerkt. Vanuit Hilversum kwam bijvoorbeeld de vraag of we een bijdrage zouden moeten leveren voor het middagjournaal van 13 uur. En wij besloten dat niet te doen. Er waren een paar nieuwsgierigen en wij wilden niet de ophef en het vertier verzorgen waar ze zo naar op zoek waren. We registreren het nieuws, we willen er geen onderdeel van worden.
Wij hebben uiteindelijk de camera pas gepakt toen er iets nieuwswaardigs gebeurde: de gemeente besloot de straatnaambordjes weg te halen. Vlak daarna nam de stroom van voornamelijk scholieren enorm toe, werd de straat afgesloten, en dat hebben we gefilmd. We hebben inderdaad niet opgebroken toen de scholieren gingen eten, want na korte tijd kwamen de ‘feestgangers’ en werd Haren even het middelpunt van Nederland. Natuurlijk hebben andere media zich anders opgesteld. Neem 3FM waar DJ Timur Perlin opriep naar Haren te komen. Of kijk de Lucky TV van afgelopen vrijdag nog eens terug…
Het zijn niet de gasten die met hun ouders op de bank naar het Acht Uur Journaal kijken
Maar ik denk niet dat dit soort oproepen of alle aandacht van doorslaggevende betekenis waren bij het uit de hand lopen van de situatie in Haren. Al vrij snel was duidelijk dat enkele tientallen jongens bewust naar Haren zijn gekomen om te rellen. ‘Nieuwe hooligans’ of ‘gelegenheidshooligans’ worden ze door bijvoorbeeld politiebond ACP genoemd. En dat zijn niet de gasten die met hun ouders op de bank naar het Acht Uur Journaal kijken om op hun blocnootje op te schrijven waar ze loos kunnen gaan.
Het gaat om jonge relschoppers die onbekend zijn bij de de politie. Misschien wel de types die in 2009 de strandrellen in Hoek van Holland veroorzaakten. Rellen die ontstonden zonder enige media-aandacht van te voren, zonder dat er op sociale media al weken over werd gesproken.
Daarmee wil ik niet zeggen dat journalisten niet aan zelfreflectie moeten doen. Maar in een tijd waarin traditionele media het monopolie op nieuwsverspreiding steeds meer verliezen, zou eigenlijk iedereen moeten nadenken hoe hier mee om te gaan. En zou de conclusie best eens kunnen zijn dat we niet in die oude valkuil moeten trappen over ‘de media die het heeft gedaan’ (sic). Maar dat we onze energie moeten steken in onderzoeken wie hier verantwoordelijk voor waren. Waarom deden ze het? Hoe communiceren ze? En hoe krijgt de politie er wél grip op?
Jeroen Wollaars is verslaggever bij NOS Nieuws en deed voor het NOS Journaal verslag van de gebeurtenissen in Haren.
