Het idee achter de veelbesproken Wet verhoging collegegeld langstudeerders (of langstudeerboete) is inmiddels bekend. Studenten die meer dan een jaar uitlopen in hun bachelor of master worden met een boete geconfronteerd van ruim 3.000 euro per jaar. Dit geldt ook voor studenten die door overmacht langer over hun bachelor- of masteropleiding doen. In de wet is voor deze studenten om onverklaarbare redenen geen hardheidsclausule opgenomen. Enkel studenten die door een functiebeperking recht hebben op een jaar extra basisbeurs, krijgen een jaar extra studietijd. Zij kunnen echter, bijvoorbeeld in het zesde jaar van hun bacheloropleiding, alsnog in de langstudeerboete terechtkomen, hoe schrijnend hun persoonlijke situatie ook is. Studenten die door een overmachtsituatie anders dan een functiebeperking in de boete terecht zijn gekomen, vallen zelfs buiten deze regeling. Zij lopen even snel tegen de langstudeerboete aan als de ‘gewone’ studenten.
Het is absurd dat er in het aanvankelijke wetsvoorstel geen regeling is getroffen voor studenten die door schrijnende situaties studievertraging hebben opgelopen en daardoor in de langstudeerboete terecht zijn gekomen. Het amendement dat door de heer Rouvoet is ingediend om dit op te vangen en de zwakkeren te beschermen, is echter evenmin zaligmakend. Het amendement is namelijk geen hardheidsclausule, en schrijft bovendien voor dat de vergoeding voor de overmachtstudenten moet komen uit het profileringsfonds, waaruit ook de studentenbestuurders worden bekostigd.
Het amendement Rouvoet
Het amendement Rouvoet is op de valreep ingediend om een voorziening te kunnen treffen voor studenten die door overmacht de langstudeerboete moeten betalen. Officieel krijgen deze studenten de boete nog steeds opgelegd, dus het amendement betreft geen hardheidsclausule. Universiteiten moeten door het amendement de langstudeerboete voor dit soort studenten uit het profileringsfonds ophoesten, al hebben ze op de verdere invulling hiervan enige invloed: wat precies onder overmacht wordt verstaan mag door de universiteiten zelf worden ingevuld, deze definitie kan dus flink worden aangescherpt. Bovendien kunnen overmachtstudenten ook gedeeltelijk worden vergoed. Het is echter de vraag of universiteiten aan deze goedkopere opties de vingers zullen branden: deze overmachtstudenten zullen zeer waarschijnlijk uit menselijk en moreel oogpunt volledig tegemoet gekomen worden.
Dat de universiteiten moeten opdraaien voor perverse gevolgen van een regeling die door de overheid is opgelegd, is laf. Waarom kan de overheid niet zelf de verantwoordelijkheid nemen om op te komen voor zwakkere studenten, die door overmacht langer over hun studie doen? Dit is immers niet de groep studenten die de overheid wil aansporen sneller te studeren door een boete op te leggen. Daarom is het onbegrijpelijk dat voor deze studenten geen hardheidsclausule is ingebouwd waardoor de langstudeerboete niet aan hen zou worden opgelegd. De overheid schuift door middel van het amendement Rouvoet haar verantwoordelijkheid af op de universiteiten, die nu de portemonnee moeten trekken voor deze studenten.
Studentenbestuurders geraakt
Zoals gezegd worden de universiteiten gedwongen om de verantwoordelijkheid van de overheid voor overmachtstudenten op zich te nemen. De universiteiten worden bij wet opgedragen om het benodigde bedrag uit het profileringsfonds te halen. Studentenbestuurders zullen hierdoor uiteindelijk opdraaien voor de vergoeding van de overmachtstudenten. De meeste (zo niet alle) universiteiten zullen immers ervoor kiezen om geen extra geld naar het profileringsfonds te laten vloeien, helemaal niet nu de druk op rendementen door de prestatieafspraken nog hoger wordt.
Als gevolg hiervan wordt de rekening volledig neergelegd bij de profileringsfondsen en de actieve studenten. In combinatie met de afschaffing van de basisbeurs in de masterfase, de inkorting van het ov-reisrecht, de langstudeerboete an sich en andere rendementsmaatregelen als de harde knip, vormt dit een nieuwe slag voor het actieve studentenleven. Verenigingen hebben op dit moment al zeer veel problemen om nieuwe bestuurders te vinden en dat probleem zal alleen nog maar heviger worden. Minder studenten zullen zich ontwikkelen door het vervullen van een bestuursfunctie, omdat studenten door voornoemde maatregelen zo snel mogelijk door hun studie worden gejaagd en zich niet meer optimaal kunnen ontwikkelen. Daarvan zijn niet alleen de studenten in kwestie slachtoffer, maar ook de gehele academische wereld en uiteindelijk de gehele Nederlandse samenleving.
Teruggeven
Het lijkt alsof de regering geen enkele boodschap heeft aan studenten die iets willen teruggeven aan de academische gemeenschap waartoe ze zelf behoren. Ook aan de roep van de arbeidsmarkt om studenten die meer hebben gedaan dan enkel studeren geeft zij met deze regeling geen gehoor. De langstudeerboete heeft al grote gevolgen voor de actieve studentenwereld, en het amendement Rouvoet vergroot deze alleen maar. Juist de langstudeerders die samen het kabinet Rutte vormen, zouden kunnen weten dat studeren meer is dan leren alleen. Studeren is jezelf ontwikkelen. Juist studenten die een bestuursfunctie hebben vervuld, medezeggenschapsfuncties hebben bekleed of een sportwedstrijd als de Batavierenrace hebben georganiseerd zijn het verst in hun ontwikkeling en beter voorbereid op de arbeidsmarkt. Juist deze studenten brengen de Nederlandse economie verder.
Door het amendement Rouvoet worden precies de studenten die zichzelf willen ontwikkelen extra hard geraakt, met dramatische gevolgen voor de kwaliteit van afgestudeerden als gevolg. Om nog maar te zwijgen over het academische klimaat, dat steeds guurder wordt. Het uitgangspunt van het amendement Rouvoet om de groep studenten die door overmacht de langstudeerboete wordt opgelegd tegemoet te komen is prijzenswaardig, maar de manier waarop dit moet gebeuren is dat allerminst. Van een amendement dat in eerste opzicht sympathie en begrip opwekt, kunnen de dramatische consequenties voor het actieve studentenleven onmogelijk de bedoeling zijn.
Mark Buck, Wouter Exterkate, Fortuné Elekonawo, Jolene Meijerink, Henk Strikkers en Mart Waterval zijn allen leden van de Nijmeegse universitaire studentenpartij asap.
