In het door de PVV aangevraagde politieke debat van dinsdag 29 juni gaf Wilders tot tweemaal toe luid en duidelijk te kennen niet enkel met Rutte aan tafel te willen. Verhagen moest ook aanschuiven, anders had praten geen zin. Met dit hardnekkig vasthouden aan zijn eerder ingenomen standpunt moet Wilders zijn kiezers teleurgesteld hebben, dat kan niet anders.
De bijna anderhalf miljoen Nederlanders die op hem hebben gestemd zagen het SP-debakel van de vorige verkiezingen weer levensgroot opdoemen: procentueel winnen maar niet meeregeren. In het café waren deze geluiden hoorbaar: ‘Tja als ie zó begint kunnen we nooit wat veranderen in Nederland. Laat ie toch beginnen met Rutte, dan komt Verhagen vanzelf wel over de brug.’
Driver’s seat
De werkelijkheid ligt natuurlijk een stuk ingewikkelder. Geert Wilders is geslepen genoeg om te weten, dat praten met het CDA erbij zijn énige – zij het piepkleine – kans is om in een coalitie te worden opgenomen. Want door aan te schuiven zou het CDA sowieso al aangeven dat de PVV-standpunten onderhandelbaar zijn; dat in de eerste plaats. Vervolgens zit je vele uren bij elkaar, waarbij je alle verbale en non-verbale overredingstechnieken in de strijd kunt werpen. In de praktijk werkt het bovendien vaak zo, dat in een driegesprek een van de drie zich beurtelings een bemiddelaarsrol toebedeelt.
Met andere woorden: als bijvoorbeeld tussen de PVV en het CDA een schijnbaar onoverbrugbare kloof over immigratiemaatregelen dreigt te ontstaan, kan de VVD bij monde van Rutte voorstellen dat Wilders zijn verbod op boerka’s en de koran, en de kopvoddentax plus de 100 procent immigratiestop uit islamitische landen laat vallen, als het CDA en de VDD de 10.000 extra zorgmedewerkers van de PVV accepteren. Naarmate men langer bij elkaar zit en zelfs maar geringe vorderingen maakt, groeit de wil om er samen uit te komen. Zonder al te veel gezichtsverlies kan Wilders dan hebben meegewerkt aan de totstandkoming van een coalitie, waarin nog vrij weinig van zijn verkiezingsbeloften is terug te vinden. Hij heeft dan immers zijn regeringsverantwoordelijkheid niet ontlopen en de PVV in de driver’s seat geholpen.
Dom blondje
Gaat Geert Wilders daarentegen eerst alleen met Mark Rutte in onderhandeling, dan zal hij zijn troeven alvast moeten uitspelen voordat hij weet hoeveel water het CDA bereid is bij de wijn te doen. Zelfs als er al een ruw draagvlak wordt gevonden voor een coalitie waarin VVD en PVV plaats zouden nemen, zal het CDA dit makkelijk op punten kunnen afschieten aangezien de uitkomst per definitie te seculier-rechts zal zijn. De cruciale, wisselende bemiddelingsrol van de derde partij aan tafel, vanaf de start van de onderhandelingen, is een absolute voorwaarde voor een piepkleine kans op succes. Geert Wilders is echt geen dom blondje.
