In de veertien jaar dat Hugo Chávez aan de macht is, overleefde hij een staatsgreep, een maandenlange landelijke staking en meerdere referenda. Zondag 7 oktober staat hem een nieuwe beproeving te wachten: dan kiest Venezuela een nieuwe president. Chávez neemt het op tegen Henrique Capriles, de kandidaat van de verenigde oppositiepartijen. Tot ieders verrassing staan de kandidaten gelijk in de peilingen. De kans bestaat dus dat de kiezer oliekoning Hugo zondag naar huis stuurt.
Een vreemde campagne
Ondanks dat Chávez het hele staatsapparaat tot zijn beschikking had om campagne te voeren, is deze moeizaam verlopen. Hugo is nog herstellende van kanker, waardoor hij weinig in het openbaar verscheen. Hij leunde tot nu vooral op campagnespots en de cadena nacional: een programma dat verplicht door alle Venezolaanse zenders wordt uitgezonden. De grondwet verbiedt dit, maar de zogenaamd onpartijdige toezichthouder gunt Chávez gemiddeld twintig minuten gratis zendtijd per dag. Capriles moet het doen met de wettelijke drie minuten.
Met zijn rally’s bereikt Chávez vooral zijn meest trouwe aanhang. Zij menen dat Hugo persoonlijk verantwoordelijk is voor hun welvaart. Maar de geregisseerde uitzendingen kunnen niet verhullen dat Chávez het contact met een deel van zijn kiezers kwijt is. Want ondanks de honderden miljarden oliedollars, renderen de sociale programma’s amper en komen regelmatig stroomstoringen en voedseltekorten voor. Ook worden de mensenrechten geschonden en is het aantal moorden verviervoudigd.
Chávez’ boodschap is simpel: hij wil de Bolivariaanse revolutie verdiepen. Maar hij weigert zich te verantwoorden voor de misstanden in Venezuela: zelfs na veertien jaar regeren geeft hij de oppositie nog de schuld. Zelden is zelfkritiek te bespeuren. Een andere zwakte is de labiele indruk die Chávez in de campagne maakt: het ene moment barst hij in woede uit , terwijl hij op andere momenten amper zijn tranen in bedwang kan houden. Chávez straalt dus niet de gebruikelijke vastberadenheid en daadkracht uit. Dat kan hem de overwinning kosten.
Capriles presidente?
Uitdager Capriles heeft namelijk een indrukwekkende campagne gevoerd. Omdat hij amper toegang had tot de staatsmedia, besloot hij de achterstand op Chávez in te lopen. Letterlijk. Hij bezocht ruim 200 plaatsen in Venezuela, waaronder veel Chávez-bolwerken.
Ook zorgde Capriles’ team voor een positieve boodschap: Capriles is de kandidaat van de vooruitgang, van meer veiligheid, meer banen en een eigen woning voor iedereen. Dit spreekt de gematigde kiezer aan, die de discussies over kapitalisme en socialisme zat is. Ook heeft de boodschap er voor gezorgd dat Chávez het alleenrecht op de sociale kwestie is verloren. Hierdoor is Capriles zelfs voor sommige Chávez-stemmers een acceptabele kandidaat.
Toch kende ook de campagne van Capriles problemen: zijn karavaan werd regelmatig opgewacht door knokploegen, soms met dodelijke afloop. Ook bleek een partijlid geld te hebben aangenomen in ruil voor politieke gunsten. Maar waar Chávez problemen ontkent, lost Capriles ze op: wordt de weg versperd? Dan nemen we de boot! Is een partijgenoot corrupt? Dan zetten we hem buitenspel.
De gordijnbonus
Met nog een week te gaan, staan de kandidaten gelijk. De kans wordt met de dag groter dat Capriles zondag als winnaar uit de bus komt. Hij heeft namelijk momentum. Honderdduizenden waren in Caracas op de been voor zijn afsluitende speech. Daarnaast is de oppositie veel gemotiveerder om te gaan stemmen dan de achterban van Chávez. Ten slotte kan Capriles rekenen op de gordijnbonus: sommige zwevende kiezers durven niet voor hun stem op Capriles uit te komen, uit angst baan, inkomen of woning te verliezen.
En zo lijkt er zondag een einde te komen aan Chávez en zijn Bolivariaanse revolutie. Vanaf januari zal Henrique Capriles dan de koers van de Venezolaanse oliestaat bepalen.
Remi Lehmann woonde in Venezuela en studeerde af op het buitenlands beleid van Chávez. Via twitter en zijn blog bericht hij over de Latijns-Amerikaanse politiek, economie en cultuur.
