Onlangs verscheen Doe eens normaal man van Kustaw Bessems en Dirk Jacob Nieuwboer. In dit boek beschrijven ze hoe de politiek verbeterd kan worden. Stel dat politici de lessen uit dit boek opvolgen, zou de politiek dan echt beter worden? We kunnen er ernstig aan twijfelen.
Bessems en Nieuwboer liepen jaren rond in Den Haag. Ze concluderen dat allerlei Haagse vanzelfsprekendheden niet kloppen. Zij vinden dat politici fouten mogen maken zolang ze sorry zeggen, van mening mogen veranderen, niet alles hoeven te weten en compromissen mogen sluiten zolang duidelijk is dat het compromissen zijn. Allemaal heel verfrissend, maar het probleem van dit boek is hetzelfde als van veel andere journalistieke bijdragen: wie is de burger en wat wil de burger? De meeste journalisten doen allerlei uitspraken hoe ‘de burger’ bepaalde zaken ‘ziet’, maar niemand doet moeite erachter te komen of deze uitspraken waar zijn.
Wat zijn fouten?
Bessems en Nieuwboer zijn geen uitzondering. Zij vinden dat politici fouten mogen maken, terwijl Haagse insiders denken van niet. Wie heeft er gelijk? Pas zat ik bij een debat over spindoctoring. Haagse insiders vertelden dat de uitspraak van Emile Roemer dat hij geen Brusselse boete wilde betalen erg stom was geweest. Ik vroeg me af of de burger dit ook zo ziet. Nederland is de grootste nettobetaler aan Europa. Is het redelijk als Nederland überhaupt boetes krijgt? Voor veel burgers is het antwoord misschien wel nee, terwijl Haagse insiders dit anders zien.
Nergens gaat het boek van Bessems en Nieuwboer in op de relatie tussen de landelijke politiek en de wereld daarbuiten. Nergens staan referenties over de zorg of het onderwijs, en de relatie tussen hoe deze sectoren ervoor staan en hoe het debat over deze sectoren wordt gevoerd. En dit terwijl veel ontevredenheid van burgers verklaard kan worden uit deze kloof: dat beleid zoals Den Haag het voorspiegelt in de praktijk niet werkt. Dat is voor burgers veel belangrijker dan dat politici van mening veranderen. Maar voor Haagse insiders ligt dat andersom.
Boek voor de elite zelf
Bessems en Nieuwboer schrijven hun boek voor Haagse insiders. Deze doelgroep heeft bepaalde ideeën, en volgens de auteurs kloppen die niet altijd. Dat is op zichzelf nuttig, want Haagse insiders zitten er inderdaad vaak naast. Maar Haagse insiders tegenspreken is niet hetzelfde als de politiek voor burgers verbeteren. Voor dat laatste moet je vooral buiten Den Haag kijken of politieke voorstellen in de echte wereld verschil maken. Als je dat niet doet, en je komt vervolgens met niet bij burgers getoetste voorstellen, verbetert er niks.
De blinde vlek van Bessems en Nieuwboer voor burgers komt goed naar voren als ze de journalistiek overbodig verklaren. Via sociale media zouden politici volgens de auteurs direct contact kunnen leggen met burgers. Maar het zijn vooral politiek geïnteresseerde insiders die politici op sociale media volgen. De gemiddelde burger doet dat juist niet. Dit soort dingen kun je alleen weten als je oog hebt voor de wereld buiten het Binnenhof. Bessems en Nieuwboer zijn die wereld – evenals vele anderen op het Binnenhof – duidelijk uit het oog verloren.
Chris Aalberts is onderzoeker politieke communicatie. Onlangs verscheen Achter de PVV: waarom burgers op Geert Wilders stemmen.
