Gooide ik eergisteren nog een balletje op dat lezers van De Telegraaf tot de lager opgeleiden en (daardoor) lagere inkomens van Nederland behoorde, komen onze lezers met een hele discussie of nivelleren wel een feest is en of dat ook een feest is voor de lezers van De Telegraaf. Ik beweerde namelijk dat er geen lezersonderzoeken van De Telegraaf beschikbaar zouden zijn, waardoor ik slechts een suggestief verhaal kon ophangen dat er geen rationele basis is voor Telegraaflezers om tegen nivellering te ageren. Wat bedacht ik vandaag? Die lezersonderzoeken zijn er wel het: de Nederlandse Kiezersonderzoeken. Tijd voor een feitencheck. Zijn lezers van De Telegraaf wel gebaat bij nivellering of is de lezersgroep inderdaad zo diffuus als wordt beweerd?
Het Nederlands Kiezersonderzoek
Het Nederlands Kiezersonderzoek doet elke vier jaar onderzoek naar ons, of althans: naar iedereen die ouder is dan 18 en (dus) mag stemmen. De cijfers zijn niet 100% representatief, maar komen redelijk in de buurt – meer dan een peiling van Maurice de Hond, om maar wat te noemen. Ze worden voor haast elk serieus politicologisch onderzoek gebruik, bijvoorbeeld door voormalig hoogleraar politicologie Fennema. Wat betreft het stemgedrag tijdens de gemeenteraadsverkiezingen matcht de steekproef vrijwel helemaal, al zit het Kiezersonderzoek er soms een procent of twee naast (binnen de foutmarge, geloof ik). De ondervertegenwoordiging van PVV-stemmers bij de parlementsverkiezing in 2010 (15,4% in praktijk versus 11,8% in de steekproef) en de lichte oververtegenwoordiging van D66 stemmers (6,9% versus 8,6%) zijn de meest schrikbare verschillen die ik zo snel bespeur wat betreft politieke voorkeur.
Wat betreft het lezen van kranten en in het specifiek De Telegraaf komt het onderzoek ook redelijk overeen. 22,9% van de ondervraagden in het Nederlands Kiezersonderzoek gaf aan de Telegraaf dagelijks te lezen. In 2010 bedroeg de betaalde oplage van De Telegraaf 588.809 kranten, dus 30% (1,7 miljoen betaalde kranten in totaal). Nemen we de gratis kranten mee in onze berekening, dan komt 22,9% erg in de buurt (588.809 van de in totaal 2.740.585 gelezen kranten is afgerond 21%). In deze berekening neem ik geen lokale kranten mee en houd ik er geen rekening mee dat sommigen twee kranten naast elkaar lezen. Maar de cijfers komen in de buurt.
Koopkrachtcijfers
De koopkrachtcijfers die Lodewijk Asscher vandaag presenteerde (pdf) zijn op zijn zachtst gezegd niet simpel, eenduidig of onomstreden. Een stijging van de koopkracht is daarbij niet alleen afhankelijk van het inkomen, maar hangt er ook van af of je één- of tweeverdiener, alleenstaand en/of ouder bent. Het minst gunstig lijken de plannen voor wie (meer dan) twee keer modaal verdient: je maakt in dat geval tussen de 89% ((meer dan) drie keer modaal) en 68 % (2-3 keer modaal) kans om er in koopkracht op achter uit te gaan. Verdien je echter minder dan 2 keer modaal, dan is de kans dat je er in koopkracht op vooruit gaat tussen de 54% (1,5 – 2 keer modaal) en 41% (met een minimuminkomen).
Aangezien haast elke inkomensgroep er op achteruitgaat (immers: bezuinigingen, recessie), wordt een kans van meer dan 40% op koopkrachtstijging in deze beschouwing als positief gezien (vooral omdat in deze gevallen de kans op een koopkrachtdaling groter dan 0.5% niet meer dan 33% is). Nivelleren is dus, zo het lijkt, gunstig voor inkomens die onder de twee keer modaal uitkomen. Maar hoeveel Telegraaflezers verdienen (meer dan) twee keer modaal en hoe verhoudt dit getal zich ten opzichte van niet-Telegraaflezers?
Modaal..
Een netto modaal inkomen was in 2010 € 21.732. 21.732 * 2 = € 43.464 (= twee keer modaal). Wat blijkt uit een uitdraai van SPSS? 35,8% van De Telegraaflezers verdient (meer dan) twee keer modaal, terwijl 39,3% van niet-Telegraaflezers meer dan twee keer modaal verdient. Sterker nog: er zijn naar verhouding minder Telegraaflezers die (meer dan) twee keer modaal verdienen dan het landelijk gemiddelde (35,8% versus 38,5%). Dit betekent dat de kans groter is dat een Telegraaflezer gebaat is bij nivellering. (Nuance, nuance: Ik moet toegeven dat dit verschil in het Kiezersonderzoek van 2006 wat kleiner is, wat drie oorzaken kan hebben. Of de betaversie van het Kiezersonderzoek 2010 dat nu voor handen is is nog niet perfect, de lezersgroep van De Telegraaf is veranderd – is botweg minder gaan verdienen – in die vier jaar of er is tussen 2006 en 2010 enigszins gedenivelleerd. Maar dat vraagt allemaal om nader onderzoek, of op de uiteindelijke versie van het Kiezersonderzoek 2010. Uiteraard begon ik dit onderzoek met het Kiezersonderzoek uit 2010, daar dit het meest actueel is.)
tabel 1
Waarom zijn De Telegraaf en haar lezers dan toch tegenstander van nivellering? Daar heeft politicoloog Bartels een verklaring voor, wat hopelijk voorkomt dat ik nogmaals (onterecht) voor een soort Anil Ramdas wordt gehouden die beweert dat alle problemen ontstaan door ‘rechts’. ‘Michel’ komt aardig in de buurt: “Iedereen met gezond verstand begrijpt dat nivelleren gelijk staat aan een straf op harder werken.”. Volgens Bartels ligt het kiezen voor de Republicans door lagere- en middeninkomens in Amerika (behalve het culturele/ethische aspect) aan het feit dat lagere inkomen meer egalitair zijn in abstracto, maar als puntje bij paaltje komt toch voor belastingverlaging kiezen. Terwijl een belastingverlaging niet per definitie nivelleert. Om er maar een linkse spotprent tegen aan te gooien wat dit idee aardig samenvat.
