Er is iets merkwaardigs aan de hand met het onderwijs. Al jarenlang worden hoogbegaafde kinderen uit de klassen geplukt, om ze apart te zetten en een extra duwtje te geven. Elke zichzelf respecterende school organiseert aparte lessen voor ‘excellente leerlingen’. Maar wat blijkt? De Nederlandse kinderen scoren qua taal en rekenen langzaam maar onverbiddelijk steeds slechter. Dat cognitieve apartheidsbeleid is blijkbaar een heel slecht idee.
Hoogbegaafden. Er was een tijd dat onderwijzers én ouders gewoon zeiden: da’s mooi, die komt er wel. Niks meer aan doen. Hoogbegaafd zijn was immers een zegen. Je haalde hoge cijfers; je was in een kwartiertje klaar met je huiswerk en je vulde de rest van je tijd met lachen om domme mensen. Maar die passieve houding is sinds een jaar of tien taboe. Het hoogbegaafde kind – daar moéten we iets mee doen.
Mensa
Die omslag vond zo’n 25 jaar geleden plaats, ten tijde van de opkomst van de klaagcultuur. Slachtoffer zijn was toen helemaal in. Alleen als je zielig was, telde je mee. In die troosteloze dagen ontdekte de Vereniging Mensa, de club voor IQ-toppers (met een air van: jee-wat-ben-ik-toch-eigenlijk-gewoon) dat hyperintelligent zijn ook best wel zielig was. Hoogbegaafden waren, zo kregen we te horen, vaak eenzaam, en verveeld, en depressief en zo. En ziet, plots was daar die nationale aandacht voor de zielige hoogbegaafde. En dat had merkwaardige gevolgen.
Aangestoken door Mensa kwamen ouders van buitengewoon lastige doch niet echt domme kinderen op het idee om hun kind dan maar ‘hoogbegaafd’ te noemen. Het was niet te merken, en niet te meten, maar dat irritante, ongeïnteresseerde gedrag van hun lieve ettertje werd volgens die ouders niet veroorzaakt door een gebrek aan opvoeding, of een of andere cognitieve afwijking, maar doordat hun kind eigenlijk, stiekem, hoogbegaafd was en in de klas niet voldoende geprikkeld werd. In plaats van ‘die komt er wel’ klonk nu de klaagzang dat een wonderkind nooit wat kan worden, tenzij het apart onderwijs krijgt. Het moet ‘gestimuleerd’ worden. Dan kon het ondanks zijn ‘handicap’ zeker nog secretaris-generaal van de VN worden.
Vliegen, filosofie en Chinees
Onderwijzers probeerden die trend nog te keren, maar werden door de politiek in de wielen gereden. Klagende ouders, daar houden politici niet van. En toen er eenmaal vanuit Den Haag met geld werd gesmeten, was ook de onderwijswereld snel om. Inmiddels heeft een derde van de basisscholen en tweederde van de middelbare scholen speciale lessen voor hoogbegaafde kinderen. Ze worden alom in de watten gelegd. Met het hierboven reeds genoemde resultaat: niks. Je zou verwachten dat het omzetten van al die verveelde ettertjes in gestimuleerde Einsteintjes een heilzaam effect zou hebben, maar gemiddeld kachelt het taal- en rekenpeil van de vaderlandse jeugd vrolijk achteruit, zoals vorige week bleek uit een groot onderzoek uitgevoerd in opdracht van NWO.
Eén ding is zeker: het is dus niet de schuld van de leerkrachten. Die kregen vroeger namelijk regelmatig op hun kop, want zij zouden geen oog hebben voor het zielige hoogbegaafde kind en zijn verregaande staat van verveling. Maar tegenwoordig zitten die hoogbegaafden apart en krijgen ze extra les van gemotiveerde leerkrachten. Les in macro-economie, vliegen, filosofie, Chinees, en ga zo maar door. Het probleem is: je kunt wel denken dat ze daarmee hun intelligentie optimaal oppompen, maar dat staat helemaal niet vast. Dat is nooit bewezen. Onderzoek ontbreekt.
Boerenbedrog
Wat we zien is dat de scores dalen. Het lijkt er eerder op dat het weghalen, het apart zetten van hoogbegaafden, de gemiddelde prestaties van schoolkinderen drukt. En dat is geen gekke gedachte. Maar dan moeten we eerst we wel dat vreselijke cliché van de zielige hoogbegaafde loslaten. Hoogbegaafden zijn niet zielig. Ze zijn gelukkig én noodzakelijk in de klas. Ze stimuleren de leerkracht om op zijn tenen te gaan staan, en de andere kinderen om sneller te werken en anders te denken. Ze zorgen er voor dat de hele klas beter presteert. Dat effect is overigens wél wetenschappelijk aangetoond. Het apartheidsbeleid voor hoogbegaafden doet niks, en is alleen maar schadelijk. Voor de hoogbegaafden én de rest van de klas. Scholen pronken graag met die kolderieke vakken, en ouders vinden het ge-wel-dig uiteraard, al die aandacht voor hun spruit. Maar ze houden elkaar voor de gek. Geen mens weet of het iets uithaalt. Het is gewoon boerenbedrog. Educatieve zelfbevrediging.
