Het protest aan de Universiteit van Amsterdam roept vergelijkingen op met de jaren ’60. Tegenstanders halen daarom oude argumenten van stal over langharig tuig en luiwammessen die gewoon weer moeten gaan studeren. Sommige mensen proberen moedwillig de feiten te verdraaien, anderen zijn gewoonweg ongeïnformeerd. Daarnaast snapt een deel niet wat er speelt: het gaat om complexe zaken waarbij veel jargon gebruikt wordt. Een debunk van de tien grootste misverstanden.
De Amsterdamse Faculteit Geesteswetenschappen moet bezuinigen en daardoor staan er inderdaad kleine taalopleidingen op de tocht. Dit spreekt erg tot de verbeelding want iedereen kan zich daar gemakkelijk wat bij voorstellen, of je die studies nu belangrijk vindt of niet. Dit verdwijnen is echter het resultaat van veel grotere problemen. Het protest draait om arrogant bestuur dat de voeling met de universiteit is verloren. Het gaat dus om de organisatie van de hedendaagse universiteit en de manier waarop beslissingen tot stand komen. De toezegging dat de kleine talen voorlopig blijven bestaan is dan ook geen reden om het protest te staken.
De onvrede leeft onder veel meer faculteiten. Naast de ingrijpende bezuinigingen bij geesteswetenschappen is ook de bètafusie tussen UvA en VU de afgelopen jaren onderwerp van frictie met het bestuur geweest. De Centrale Studentenraad en de Centrale Ondernemingsraad stemden hiertegen, maar het CvB legde dit besluit naast zich neer. Zie verder punt 1.
De bezetters van het Bungehuis waren voornamelijk studenten. Docent Algemene Cultuurwetenschappen Rudolf Valkhoff was vanaf het eerste uur daarbij betrokken. Direct betuigden meerdere docenten hun steun aan ‘het Bungehuis’ in de vorm van een open brief. Inmiddels hebben docenten van de UvA zich georganiseerd in het platform Rethink UvA. Het is dus ook geen generatieconflict zoals in 1969, maar een strijd van studenten en staf tegen ongewenste managers. De solidariteitsbetuigingen van bijvoorbeeld schoonmakers laten trouwens zien dat deze onvrede niet alleen op universiteiten heerst.
Dat er geen eenduidige eisen zijn, betekent niet dat er geen heldere eisen zijn. Het protest is in beweging. Nieuwe groepen affiliëren zich. Zij komen ook samen in het Maagdenhuis en steunen de aftrappers De Nieuwe Universiteit en de Humanities Rally. Niet iedereen heeft dezelfde eisen, maar er is wel steeds een bindende wens: een einde aan de huidige bestuursvorm.
Het CvB van de UvA heeft het echt wel heel erg bont gemaakt met massale vastgoedhandel en derivatenportefeuilles. De kritiek op rendementsdenken en marktwerking wordt echter ook gedeeld onder studenten en academici van andere universiteiten. Veel studenten doen een bachelor, master of keuzevakken aan andere instellingen. Daarnaast betekent het huidige systeem van tijdelijke contracten dat staf vaak van universiteit naar universiteit zwerft waar ze dezelfde problemen signaleren. Het gaat daarbij niet alleen om Nederlands beleid. De neoliberale universiteit manifesteert zich ook in andere landen. Het veelvuldig geklaag van buitenstaanders dat er Engels gesproken wordt tijdens de vergaderingen is daarbij een teken dat zij onvoldoende begrijpen hoe de academie een internationale gemeenschap is geworden. Bij veel onderdelen van universiteiten is de officiële voertaal dan ook Engels.
In het Maagdenhuis hangt een groot spandoek waarop gevraagd wordt om directe democratie. In de eisen van de verschillende partijen die betrokken zijn bij het Maagdenhuis vinden we dit punt niet terug. Daar wordt bijvoorbeeld gevraagd om democratisering en decentralisatie. Studenten en staf willen zeggenschap over hun universiteit. Het is zeker niet de bedoeling om over alle beslissingen die een bestuur moet maken een algemene vergadering te houden met wapperende handjes.
Louise Gunning probeert dit stellig vol te houden. Tijdens de protestmars vorige week woensdag liepen volgens NRC Handelsblad zo’n 1000 mensen mee – dit terwijl de demonstratie maar kort van tevoren was aangekondigd. De petitie voor De Nieuwe Universiteit is door meer dan 6000 mensen ondertekend, onder wie prominente buitenlandse denkers als Noam Chomsky en Judith Butler. Meer dan 7000 mensen liken De Nieuwe Universiteit op Facebook. Het protest groeit en ook in andere steden ontstaan initiatieven. De groep wordt dus alleen maar groter.
Het zou gaan om ruziemakers die niet vertegenwoordigen wat er breed leeft. Natuurlijk zijn niet alle studenten het eens met het protest. Veel studenten willen gewoon snel afstuderen en hebben niets met universitaire politiek. Apathie is overigens geen teken van instemming. De actievoerders van het eerste uur zijn studenten die al lang in debat zijn met het CvB: het zijn competente rebellen zoals Jaap Oosterwijk die zitting hebben in facultaire studentenraden. Zij vertegenwoordigen dus wel degelijk een achterban. Zie verder punt 7.
Het stoot veel mensen tegen het hoofd dat de deur van het Maagdenhuis is ingetrapt. Zij vinden dat je je gelijk moet halen door alleen maar in debat te gaan en dat deze acties het imago van de UvA zouden schaden. De houding van het CvB en de minister in de afgelopen jaren heeft echter aangetoond dat zij ervoor kiezen om niet te luisteren. Niets is meer schadelijk voor het imago van een universiteit dan deze afwijzing. De huidige en mogelijk komende acties zijn noodzakelijk als drukmiddel om gehoord te worden. De eisen van Rethink UvA zijn bijvoorbeeld een voorwaarde tot verdere dialoog, geen eindpunten. Zie verder mijn column van vorige week.
Tot slot is het zelfs geen bezetting. Er is geen sprake van barricades: de deur staat gewoon open en iedereen mag naar binnen. Dat geldt ook voor mensen die op het Maagdenhuis werken. De actievoerders spreken zelf van een toe-eigening. Centraal hierbij staat de vraag van wie die gebouwen eigenlijk zijn, van het CvB zoals Louise Gunning hooghartig verkondigde op de eerste avond in het Maagdenhuis, of van de academische gemeenschap. Als het laatste waar is, dan was het het CvB dat het Maagdenhuis bezet hield. In die zin zou je zelfs kunnen zeggen dat het hier gaat om een Maagdenhuisbevrijding.
Goed geïnformeerd zijn? De ASVA heeft een handige korte samenvatting van wat er allemaal gebeurd is. Folia zit bovenop het protest en doet neutraal verslag. Je kunt ook altijd langsgaan in het Maagdenhuis en eens met een van die doerakken praten.
