“De overheid biedt te weinig steun aan huurders en verhuurders in de vrije huursector. Die sector is daardoor financieel onaantrekkelijk en minder gewild.” Dat stellen onderzoekers van het Centraal Planbureau (CPB) in een dinsdag gepubliceerd onderzoek. De conclusie van het CPB is nog vriendelijk voor de overheid. De werkelijkheid voor de huurders rauwer.
Ondanks het voorzichtige begin om de hypotheekrenteaftrek te beperken kost de jaarlijkse eigenwoningsubsidie de Nederlandse schatkist nog altijd 14,2 miljard euro per jaar (2015). De begrootte huurtoeslag voor 2016 is 3,5 miljard euro. Huurders die niet in aanmerking komen voor huurtoeslag worden dus fors benadeeld. De hypotheekrenteaftrek dateert uit 1893, toen onder de liberale minister van Financiën Nicolaas Pierson de inkomstenbelasting in Nederland werd ingevoerd. Hierbij gold de eigen woning als een bron van inkomsten. De kosten die de belastingbetaler moest maken om zijn inkomsten te verwerven, zoals de hypotheekrente, mochten van het belastbare inkomen worden afgetrokken. Na de Tweede Wereldoorlog verschoof het accent en ontstond het idee dat de overheid burgers met een laag inkomen, de zogenaamde starters, moest ondersteunen bij het kopen van een woning. Als belangrijkste argument gold de toenmalige grote woningnood in Nederland. De vraag waarom ook woningbezitters met een hoog inkomen voor deze aftrek in aanmerking komen is tot 2011 nooit beantwoord.
Tijdens het debat over de beperking van de hypotheekrenteaftrek in de Tweede Kamer op 6 oktober 2011, zei toenmalige minister van Financiën Jan Kees de Jager (CDA):
“Dat geld zal in de vorm van belastingverlagingen bij de belastingbetalers terecht moeten komen. Anders is afschaffing van de hypotheekrenteaftrek een lastenverzwaring.”
Ook premier Rutte (VVD) zei in een interview in De Telegraaf op 24 december 2011 dat, wanneer de hypotheekrenteaftrek verlaagd of afgeschaft wordt, de tarieven voor de inkomstenbelasting verlaagd moeten worden omdat anders de belastingdruk voor de burger te hoog wordt.
Nooit eerder werd zo duidelijk door een kabinet verkondigd dat de hypotheekrenteaftrek in feite een instrument is om de hoge belastingdruk te compenseren en dus voor inkomenspolitiek gebruikt wordt. Nadien is hier weinig meer over gehoord, en dat is onbegrijpelijk, maar feit blijft dat de eigen woningsubsidie een substantieel deel van het inkomen uitmaakt.
Als de overheid openlijk toegeeft dat de hypotheekrenteaftrek gebruikt wordt als compensatie voor de hoge belastingdruk dan is er iets goed mis in Nederland. Die hoge belastingdruk geldt immers voor iedereen, eigen woning of niet. Het kan dan niet zo zijn dat een grote groep burgers buitengesloten wordt. Dat zijn namelijk de huurders die niet voor huursubsidie in aanmerking komen omdat ze daarvoor een te hoog inkomen hebben, maar die ook niet in aanmerking komen voor een koophuis met hypotheek.
Dat zijn 2,3 miljoen huurders (CBS). Terwijl, en dat is de kern van de zaak, er géén inkomensgrens geldt voor de eigenwoningbezitter met een tophypotheek en een hoog inkomen. Die kan vrolijk zijn hypotheekrente blijven aftrekken.
Zo had in 2011 toenmalig minister Ivo Opstelten (VVD) een hypotheek van 1.293.273 euro en de nieuwe vice-voorzitter van de Raad van State en ex-minister Piet Hein Donner (CDA) een hypotheek van 1.062.000 euro. Overheidsdienaren op gevorderde leeftijd met al jaren een riant salaris vinden het niet nodig om hun hypotheek af te lossen, maar benutten liever de maximale hypotheekrenteaftrek om zodoende de laatste druppel uit de fiscus te persen. Het mag duidelijk zijn waarom voor uitgerekend de VVD en het CDA het afschaffen van de hypotheekrenteaftrek jarenlang onbespreekbaar was.
Met de toenmalige uitlatingen van premier Rutte en ex- minister de Jager, dat de hypotheekrenteaftrek een compensatie is voor de te hoge belastingdruk, kan men zich afvragen of de 2,3 miljoen huurders die tussen de wal en het schip vallen, zich als fiscaal benadeelden niet tot de rechter of, in het uiterste geval, tot het Europese Hof zouden moeten wenden om hun fiscaal recht te halen.
Het gemiddelde fiscale voordeel voor eigen woningbezitters met hypotheekrenteaftrek, bedraagt ongeveer 5.300 euro per jaar per huishouden. De overheid zou dus, een fiscale claim van 12,1 miljard euro per jaar van die 2,3 miljoen huurders tegemoet kunnen zien. Huurders die geen huursubsidie krijgen dienen niet door de overheid fiscaal bestraft te worden omdat ze geen eigen huis hebben. De hypotheekrenteaftrek is immers inkomenspolitiek, en dat gaat álle Nederlanders aan.
