U gaat nu doneren voor Chris Aalberts
De PVV is zo’n succes dat de partij navolging verdient in het buitenland, dacht Geert Wilders. En dus ging hij in 2010 naar onze Oosterburen om een Duitse zusterpartij in het zadel te helpen. Die Freiheit heette de club van René Stadtkewitz die zich in een Berlijns hotel aan de buitenwereld presenteerde. Wat er precies misging, drong nooit meer tot de Nederlandse media door, maar het werd in ieder geval oorverdovend stil rond Die Freiheit. Inmiddels zegt Wilders dat de partij van Stadtkewitz wel potentie had, maar dat de tijd er in Duitsland nog niet rijp voor was.
Die uitspraak doet Geert Wilders in Paul van Gageldonks De redders van het Avondland over de nieuwe Duitse uitdager op rechts: Alternative für Deutschland (AfD). Volgens Wilders loopt men in Duitsland vijftien jaar achter bij de discussies over immigratie en integratie. De voor de hand liggende reden: Duitsland zeult haar oorlogsverleden met zich mee. “Als je (…) alleen maar het woord ‘immigratie’ in je mond nam, dan was je al een halve fascist”, aldus Wilders. En dus mislukte Die Freiheit maar is er jaren later wel een andere partij die hoge ogen gooit: de AfD.
De Nederlandse journalist Paul van Gageldonk verdiepte zich in de aanloop naar de Duitse verkiezingen in deze rechts-populistische uitdager van Angela Merkel. Wat is de AfD voor partij? Waar staat deze club precies voor? Van Gageldonk doet in zijn boek verslag van nationale en lokale ontwikkelingen rond de Duitse rechts-populisten. We leren niet alleen over het gedachtengoed van de AfD, maar ook in hoeverre we deze partij met de PVV kunnen vergelijken.
Die vergelijking ligt voor de hand: beide partijen zijn tegen de EU, tegen de islam en tegen migratie. Er is ook een ietwat halfslachtige samenwerking. In het Europees Parlement is AfD-er Marcus Pretzell lid van dezelfde fractie als de PVV. Een hechte band is dat kennelijk niet, want de tweede AfD-Europarlementariër – Beatrix von Storch – zit bij een andere eurosceptische fractie, namelijk die van de UKIP. Vorig jaar kwamen PVV en AfD met andere eurosceptische partijen samen voor een conferentie in Koblenz. Wat hun samenwerking exact inhoudt, is vaag.
De AfD krijgt in Duitsland veel meer tegenstand dan de PVV in Nederland: het blijkt bijna onmogelijk ergens een congres te houden. De precieze positie van de AfD is tevens minder helder dan die van de PVV. Bij de PVV is Wilders immers allesbepalend, maar bij de AfD varen niet alle kopstukken dezelfde koers. In het Europees Parlement verdedigt AfD’er Beatrix von Storch een zeer fundamentalistische koers op terreinen als de islam en de homo- en genderlobby. Tegelijk is een van de AfD-lijsttrekkers bij de Bondsdagverkiezingen openlijk lesbisch.
Er is nogal wat discussie of de AfD het label ‘extreemrechts’ of ‘racistisch’ verdient. Of je het eens bent met die labels of niet: AfD’ers doen regelmatig zeer radicale uitspraken die niet goed te praten zijn. Recente voorbeelden zijn de Thüringse partijchef Björn Höcke die het een schande vindt dat er middenin Berlijn een groot Holocaust-monument staat en partijvoorzitter Alexander Gauland die vindt dat Duitsland trots mag zijn op de Wehrmacht. Er zijn veel meer voorbeelden. Frauke Petry deed weliswaar een poging “de bruine randjes weg te snijden,” maar mislukte hopeloos. Het is veelzeggend dat ze geen lijsttrekker meer is.
We kunnen er zeker van zijn dat Geert Wilders de uitspraken van diverse AfD’ers niet zou accepteren als ze door zijn eigen mensen zouden worden gedaan. Hier komen we op een fundamenteel verschil tussen Duitse en Nederlandse partijen. Frauke Petry is jaloers op het feit dat de PVV geen leden heeft, hetgeen in Duitsland bij wet is verboden. Het blijkt in Duitsland bovendien moeilijk om het partijlidmaatschap van iemand af te pakken. Zie hier de reden waarom de AfD intern divers zal blijven en AfD-politici aan de lopende band radicale uitspraken zullen blijven doen.
Vandaag zijn bij de Bondsdagverkiezingen veel ogen gericht op de AfD, die voor het eerst het Duitse parlement lijkt te gaan halen. Maar een respectabeler imago zit er voor de AfD vanwege types als Höcke en Gauland niet in. Dat komt Wilders natuurlijk niet goed uit, want als de AfD meer Nederlandse publiciteit krijgt, zal hij vaker op zijn halfslachtige samenwerking met de partij worden bevraagd, net als eerder op zijn samenwerking met het Front National. Dat is meer dan terecht.
