Op de netwerkbijeenkomst van hoogopgeleide zorgconsultants was het het gesprek van de dag: het faillissement van de IJsselmeerziekenhuizen in Flevoland en het Slotervaartziekenhuis in Amsterdam. Hier begrepen consultants, IT-managers en zorginkopers de financiële problemen van het Slotervaart meteen: door personeelstekorten op de spoedeisende hulp is het voor veel personeel tegenwoordig aantrekkelijker om hun vaste baan op te zeggen en zich als freelancer te laten inhuren. De kosten gaan daardoor pijlsnel omhoog en daar is nauwelijks iets aan te doen.
Hier hoor je visies op de zorg die je normaliter nooit hoort. In de media komt men niet verder dan de vraag of de IJsselmeerziekenhuizen open moeten blijven en wat de minister allemaal had kunnen of moeten doen om het Slotervaartziekenhuis te redden. De wereld van zorgconsultants is anders. Hier wordt de kwaliteit van de zorg minutieus gemeten en van een kostenplaatje voorzien. De uitkomsten verschillen per ziekenhuis en omdat de zorg zo goed en goedkoop mogelijk moet zijn leiden deze gegevens tot keuzes. Het gevolg: hier gelooft men niet in een ziekenhuis in elke provinciestad.
Een consultant legt me uit dat als inwoners van Breda naar het ziekenhuis moeten, dat niet per definitie in Breda is. De praktijk is dat de behandeling soms beter is in Tilburg. Het zou trouwens ook best Utrecht kunnen zijn, zegt dezelfde consultant, want laten we eerlijk zijn: de afstanden stellen in Nederland niets voor. Wat dit betekent voor kleine ziekenhuizen mag direct duidelijk zijn: die zijn ten dode opgeschreven, verschrompelen tot centra voor dagbehandeling, soms in combinatie met een spoedeisende hulp.
Het Slotervaartziekenhuis is in deze visie totaal overbodig en kan dus ook prima dicht, zolang andere ziekenhuizen in Amsterdam maar de capaciteit hebben om de patiënten op te vangen. Het opgeheven ziekenhuis van Dokkum is misbaar want Leeuwarden is maar een half uur rijden, net als het Rotterdamse Havenziekenhuis. In Lelystad heeft men pech, want met de trein ben je in twintig minuten in Almere. Zo kunnen we nog wel meer plekken noemen waar men geen ziekenhuis nodig heeft. In Delft kun je naar Den Haag. De inwoners van Purmerend, Amstelveen en Zaandam kunnen ook wel naar de hoofdstad. En zo verder.
Zó organiseer je betere zorg, hoor je de zorgconsultants zeggen. Het is allemaal gemeten en uitgerekend en dus levert dit de beste behandeling op tegen het laagste tarief. Nederland is hartstikke klein dus zelfs als je meerdere ziekenhuizen wegstreept is de afstand tot een ziekenhuis veel kleiner dan elders in de wereld. Zolang de aanrijtijd van een ambulance binnen de perken blijft is er eigenlijk niets aan de hand.
Het probleem laat zich raden: tegen dit wereldbeeld is bijna niets in te brengen. Hoe kun je tegen de best mogelijke zorg zijn voor een zo laag mogelijke prijs? Dit is het probleem van de publieke sector van nu. Er is eigenlijk maar één mening mogelijk: die van de zorgconsultants die data hebben en daardoor weten waar de zorg de beste is. Als je in Lelystad woont en je ziekenhuis wilt behouden, ben je eigenlijk een fossiel uit de vorige eeuw. De ziekenhuizen in Zwolle of Harderwijk kunnen zonder Lelystad meer behandelingen doen. Als ze nu nog niet beter zijn, worden ze dat vanzelf alsnog. Dat kan tot vier decimalen achter de komma worden uitgerekend.
Alle andere waarden die in de zorg van belang zouden kunnen zijn tellen niet meer mee: persoonlijke aandacht, vertrouwdheid, reisafstand, kleinschaligheid of sfeer, het doet er allemaal niet toe want de cijfers prevaleren. Zo kunnen zorgconsultants iedereen gemakkelijk overschreeuwen want gewone burgers kennen al die cijfers en berekeningen niet. De verschillen in kwaliteit zijn significant en dus kun je vroeg of laat met goed fatsoen niet meer vóór een ziekenhuis in Lelystad zijn. De SP zal je in je streven steunen, maar Lilian Marijnissen is dan ook hopeloos ouderwets, zo klinkt het.
Bij statistiek leer je altijd dat significante verschillen niet per se belangrijke verschillen zijn. Je zou ook kunnen zeggen dat het ziekenhuis in Lelystad gewoon aan de minimumeisen voldeed en dat die ontzettend hoog zijn. Maar luister naar zorgconsultants en je weet dat die discussie verloren is. Politici praten na de recente faillissementen over kleine ziekenhuizen die behouden moeten blijven, maar zorgconsultants weten beter: kleine ziekenhuizen worden allemaal uitgekleed en zullen langzaamaan verdwijnen. Een simpel gevolg van de combinatie marktwerking en zorgdata.
U wilt het anders? U moet van goeden huize komen om deze trend nog te keren. Met alleen een pleidooi voor kleinschaligheid gaat u het niet redden. Wen dus maar alvast aan een langere reisafstand.
