Steun de verslaggeving van Chris Aalberts via crowdfundingplatform Voor de Kunst, voor meer verslaggeving over de Haagse en lokale politiek in de aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen van 2018. Doneer hier.
Dit weekend werden de namen van de ministers van Rutte-III bekend. Dat was niet alleen spannend voor deze aspirant-ministers, maar ook voor enkele aspirant-Kamerleden die zoals altijd buiten beeld bleven. Het gaat om namen als Monica den Boer (D66), Stieneke van der Graaf (ChristenUnie), Judith Tielen (VVD) en Lenny Geluk-Poortvliet (CDA). Zij worden Kamerlid omdat een fractiegenoot naar het kabinet verhuist. Ze zijn allemaal even onbekend en tegenwoordig weten we dan meteen met wie we hen moeten vergelijken: Ybeltje Berckmoes. Kunnen zij wellicht iets van haar leren?
Deze vrijdag stond Ybeltje in Elburg om jongeren toe te spreken van CDA en SGP. Ybeltje was een dag eerder al bij de JOVD in Alkmaar. Ze geniet zichtbaar van haar nieuwe status als ex-Kamerlid en auteur. De jongeren van SGP en CDA zijn uiterst vriendelijk, stellen haar beleefde vragen en laten haar uitpraten. Het levert een heel nieuw beeld op van Ybeltje: ze komt veel beter uit de verf dan in een kort studiogesprekje bij Pauw, en zelfs beter dan in haar eigen boek, waar ze niet altijd de nuance laat zien die ze hier in Elburg wel in huis blijkt te hebben.
Ybeltje lijkt deze avond in niets op een gewoon Tweede Kamerlid en dat is precies haar aantrekkingskracht. Het is alsof ze een willekeurige vrouw is die in de politiek verzeild raakte. Het zou ons eigenlijk allemaal kunnen overkomen. Ybeltje is vooral zichzelf: een eigenschap waarvan vaak wordt gezegd dat politici die zouden moeten bezitten terwijl ze die juist niet in huis hebben. Dat is dus ook het verhaal waar Ybeltje op inhaakt: politici zijn vaak nep en lopen achter voorlichters aan. En hoewel haar houding Ybeltje aanvankelijk geen succes heeft gebracht, is ze toch zichzelf gebleven.
Of Ybeltjes verhaal deze avond echt anders is dan in haar boek is niet helemaal zeker, maar uit haar mond klinkt het in ieder geval heel anders. ‘Het was helemaal niet de bedoeling dat ik in de gemeenteraad kwam’, zegt ze. Het klinkt gemeend. Eigenlijk was Ybeltje toen al de weg kwijt. Ze had ‘de focus niet om Kamerlid te worden’. Maar Ybeltje dacht: ‘waarom ook niet?’ Ybeltje had weliswaar niet deze ambitie, maar ze had wel ideeën: ze wilde iets doen voor defensie en vond dat de VVD haar sociale gezicht meer moest laten zien. Bijvoorbeeld voor dak- en thuislozen.
De authenticiteit van Ybeltje staat in schril contrast met haar verhaal over de VVD. De partij doet marktonderzoek welke thema’s kiezers opleveren en zet een paar mensen in om deze marketingboodschap uit te dragen. Eigenlijk is dat net als in de farmaceutische industrie, waar Ybeltje voorheen werkte. Toch is politiek niet hetzelfde, vindt ze: ‘een partij is geen merk tandpasta. Politiek gaat over drijfveren en over het goede voor de samenleving.’ Ze mocht haar verhaal over dak- en thuislozen nooit vertellen want daar zaten stemmers volgens de VVD niet op te wachten. De jongeren van de SGP en het CDA luisteren er ademloos naar.
Het gaat niet goed met de democratie, denkt Ybeltje. Er gaan veel mensen uit carrière-overwegingen de politiek in. Het ambt van Kamerlid wordt uitgehold, want eigenlijk is het controleren van de regering heel eervol. Het gaat niet meer over de inhoud, denkt ze. Kamerleden hebben volgens Ybeltje wel idealen, maar ze zijn wel heel erg bezig na te denken hoe ze zelf op een bepaalde plek terecht kunnen komen. Zie hier de nuance die men niet van Ybeltje verwacht maar die ze wel heeft: ze vindt fractiediscipline en voorlichting logisch, maar het kan ook te ver gaan.
CDA en SGP-jongeren zijn zo keurig en constructief dat ze de avond willen eindigen met oplossingen. Dit is een afknapper want Ybeltje begint opeens over hele ouderwetse oplossingen. We praten over referenda, kiesdrempels en discussies op hoofdlijnen. Ybeltje vergeet de belangrijkste oplossing – háár oplossing – te noemen: authentieke Kamerleden die zich niet steeds voegen naar de wensen van hun partij, maar zich veel onafhankelijker uitspreken over maatschappelijke kwesties en daar ten volle het debat over aangaan. Met elkaar én met de samenleving.
Ybeltjes verhaal is volgens een aanwezige schokkend omdat Kamerleden onafhankelijk moeten kunnen beslissen. Zouden politici niet vaker ‘stout’ moeten zijn? Zelfs in dit keurige gezelschap ziet men dat dit precies is wat er in Den Haag ontbreekt: een echte diversiteit aan stemmen en opvattingen waar burgers zich in kunnen herkennen. Er lijkt geen reden om aan te nemen dat dit gaat veranderen en dat Kamerleden zich de komende tijd authentieker of onafhankelijker gaan opstellen. De nieuwe coalitie heeft zo’n kleine meerderheid dat de fractiediscipline nog meer zal knellen dan ooit tevoren. Zo stout als Ybeltje komen we ze voorlopig niet meer tegen.
Steun de verslaggeving van Chris Aalberts via crowdfundingplatform Voor de Kunst, voor meer verslaggeving over de Haagse en lokale politiek in de aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen van 2018. Doneer hier.
