Na een maandenlange formatie werd donderdag de nieuwe coalitie in Rotterdam gepresenteerd. Het is een gedrocht van ongekende proporties: GroenLinks, PvdA, D66, VVD, CDA en ChristenUnie-SGP hebben een minimale meerderheid van 23 zetels. Er zijn tien wethouders. Een enkel zeteltje van ChristenUnie-SGP levert in Rotterdam tegenwoordig een parttime wethouder op. Zou iemand – behalve de nieuwe wethouders – er echt blij van worden? Je ziet de ellende mijlenver aankomen.
De grote afwezige in deze coalitie is Leefbaar Rotterdam. Voor de partij van Pim was het glas na de verkiezingen half vol en half leeg: Leefbaar werd de grootste en versloeg de PVV, die in Rotterdam op een enorme mislukking uitliep. Tegelijk verloor Leefbaar drie zetels en was nog nooit in haar geschiedenis zo klein. Toch waren de vooruitzichten op coalitiedeelname goed: zonder de elf zetels van Leefbaar moest immers een enorme ballenbak aan partijen en partijtjes bijeen worden geraapt om een coalitie te vormen. Dat dit laatste toch is gebeurd, zegt iets over Leefbaar.
Donderdag bleef Leefbaar demonstratief weg bij de installatie van het nieuwe college. In een verklaring prevelt de partij over ‘een klinkende verkiezingsoverwinning’ die er helemaal niet was. Leefbaar zou een ‘constructieve houding’ hebben gehad en wekenlang hebben aangedrongen op het voeren van gesprekken. ‘Zelfs een inhoudelijk gesprek met de winnaar van de verkiezingen [bleek] niet mogelijk’, klaagt Leefbaar. Het is ondemocratisch dat de partij wordt uitgesloten en dat zou ‘tot ver buiten onze stadsgrenzen tot grote verontwaardiging [hebben] geleid.’
Toegegeven: de nieuwe toverballencoalitie verdient geen schoonheidsprijs: de meerderheid in de gemeenteraad is minimaal, er zijn te veel wethouders en de interne diversiteit is extreem. Dat blijkt wel uit de reconstructie van journalist Mark Hoogstad op het Rotterdamse blog Vers Beton. Tijdens de onderhandelingen is er gesteggeld over de vraag of Rotterdam ‘homo-vriendelijk’ of ‘homo-veilig’ zou moeten zijn. Erg veel praktische consequenties heeft zo’n woordspelletje niet, maar daarmee zegt het alles over de extreme inhoudelijke verschillen die hier moeten worden overbrugd.
Je zou denken dat een fractie van elf mensen wel wat gaten kan schieten in zo’n akkoord, wat maatregelen kan noemen die de VVD wil maar waar GroenLinks slapeloze nachten van heeft en wat passages die kennelijk ChristenUnie-SGP moesten plezieren maar waar D66 niet op wil worden afgerekend. Maar dat doet Leefbaar dus niet. In haar verklaring komt Leefbaar niet verder dan de kosten van de tien wethouders. ‘De coalitiepartijen kunnen hun borst natmaken voor de vier jaar na vandaag,’ schrijft Leefbaar dreigend, maar met deze start lijkt het daar nou juist niet op.
De lokale journalistiek staat onder druk en dat leidt tot een extreem tekort aan gedetailleerde verslaggeving over lokale politiek. Partijen kunnen steeds vaker iets roepen zonder dat iemand uitzoekt of het klopt. Gelukkig heeft Rotterdam Mark Hoogstad. Na zijn boek Stad van twee snelheden schreef hij een reconstructie van de formatie. Wat blijkt? Eerdmans gaf het initiatief al op de eerste dag na de verkiezingen weg door akkoord te gaan met een tweede verkenner. Andere partijen zagen het voor hun ogen gebeuren. Iedereen zag het, behalve Eerdmans.
Hoogstads reconstructie bevat nogal wat aanwijzingen voor Eerdmans’ gebrek aan politiek-strategisch vernuft. Hij was ‘wethouder lege dozen’, kan geen bruggen slaan, gedraagt zich niet als leider en heeft geen gezag. Hij hield vast aan een omstreden alliantie met FvD die niets voorstelde, maar die wel de onderhandelingen in de weg zat. Zelfs binnen Leefbaar wordt gefluisterd dat hij op de verkeerde momenten de verkeerde dingen zegt. Andere partijen zijn Leefbaar inmiddels liever kwijt dan rijk, dus als de Rotterdamse toverballencoalitie binnenkort strandt staat Leefbaar wederom achteraan.
Het echte verhaal is nu wel duidelijk: Leefbaar maakte zelf een bende van de formatie en kwam mede daardoor in de oppositie terecht. Aangezien dat grotendeels op het conto komt van Eerdmans, kan hij het beste zo snel mogelijk ophoepelen en plaats maken voor iemand die wel strategisch inzicht en gezag heeft.
Gelukkig is er voor Eerdmans een mooi vervolgbaantje beschikbaar als beloning voor zijn geliefde alliantie met FvD. Ze zoeken daar nog provinciale statenleden voor de verkiezingen van maart. Daar kan iemand zonder politiek strategisch inzicht weinig kwaad.
