Deze week was er een debat in het Rotterdamse Wereldmuseum. Ten minste, het moest een debat voorstellen. In de praktijk was het vooral een hoop dom geschreeuw, maar bij organisator Leefbaar Rotterdam leek niemand zich daaraan te storen. Er waren genoeg media aanwezig die konden laten zien dat Leefbaar Rotterdam het onderwerp van de avond – de Nederlandse identiteit – zo ontzettend serieus neemt dat ze er een heel debat over organiseren. Dat niemand aan het einde van de avond één stap verder was gekomen, deerde niet.
Men kan Leefbaar Rotterdam veel verwijten maken. De partij van Pim Fortuyn lijkt intern verdeeld over het leiderschap van Joost Eerdmans, is door de tijd heen steeds meer opgeschoven naar rechts en heeft een alliantie met Forum voor Democratie waar ze zelf niet achter lijkt te staan. Allemaal waar, maar Leefbaar Rotterdam is ten minste een echte partij. Ze houden ledenvergaderingen, ze hebben een nieuwjaarsreceptie en organiseren zo nu een dan een schreeuwerige avond die ze dan aankondigen als debat. Wat je ook van Leefbaar Rotterdam vindt, het is een partij.
Lokale partijen als Leefbaar Rotterdam zijn populair. Bij de aanstaande gemeenteraadsverkiezingen lijken alle lokale partijen samen de grootste partij te worden. Toch is Leefbaar Rotterdam een betrekkelijke uitzondering tussen de vele honderden lokale partijen die Nederland inmiddels rijk is. Vaak is het woord ‘partij’ niet op ze van toepassing en gaat het meer om een uit de hand gelopen privé- of vriendenproject. De partij bestaat dan uit een website met wat namen erop en een bijbehorend Facebook- en Twitteraccount. Er is geen ideologie, geen organisatie, niets.
Om lokale partijen te leren kennen moeten we niet kijken naar de prominente voorbeelden in de grote steden zoals Leefbaar Rotterdam of Groep de Mos in Den Haag, maar moeten we afdalen naar onbekende clubjes in gemeenten die nauwelijks in het nieuws zijn. Dan zien we iets heel anders: het is een Nederlandse traditie om kandidatenlijstjes bij de verkiezingen ‘partijen’ te noemen, terwijl ze die naam vrijwel nooit verdienen. Het gaat dikwijls om puur persoonlijke vehikels die in geen enkel opzicht op een echte partij lijken.
Den Helder heeft heel wat van die voorbeelden. Hier is bijvoorbeeld de partij ‘Vrije Socialisten’ actief, ooit ontstaan uit een afsplitsing van de SP. De lijsttrekker – Dirk Pastoor – was al eens wethouder en raadslid en momenteel is zijn schoonmoeder dat. Serieuze statuten kan de familieclub niet laten zien. Dat geldt ook voor de Seniorenpartij, een club waar je bovendien geen lid van kunt worden. Hoe ‘Beter voor Den Helder’ georganiseerd is, is nergens te vinden, net als het PVV-achtige Helder Onafhankelijk, hetgeen niet veel meer lijkt te zijn dan het privévehikel van lijsttrekker Marc Nihot.
Het bontst maakt de voormalige seks-appjes-wethouder Geurt Visser het met zijn club ‘Gemeentebelangen’. Lijsttrekker Geurt woont niet in Den Helder, wil alleen maar wethouder worden en wil dus niet gekozen worden als gemeenteraadslid. Op de kandidatenlijst zijn kandidaten gesignaleerd die daar helemaal niet willen staan. De ‘partij’ was nauwelijks bereid een verkiezingsprogramma voor Den Helder te schrijven en nam daarom zo’n 80 procent van het programma van zusterpartij Gemeentebelangen uit Pijnacker-Nootdorp over.
In Nederland spreken we traditioneel over ‘partijen’ die meedoen aan de verkiezingen, maar die term is hopeloos verouderd. We hadden al een partij met één lid (PVV) en we hebben sinds enige tijd een partij met leden die niets over de koers te zeggen hebben (FvD). Het begrip ‘partij’ is heel rekbaar geworden: je bent al een partij als je aan de keukentafel met een groepje bekenden een kandidatenlijst in elkaar flanst.
Dat mag natuurlijk, maar mocht u van plan zijn op een lokale partij te stemmen, is het handig even na te denken of u zo’n partij-annex-privéproject-annex-vriendenclub echt wilt steunen. Er is natuurlijk een reden waarom bepaalde mensen een eigen ‘partij’ oprichten en de organisatie zo vaag mogelijk houden: ze komen er bij andere partijen sowieso niet in en als ze échte actieve leden zouden hebben zouden ze nooit op een verkiesbare plaats staan.
Op een lokale partij stemmen is natuurlijk prima, maar google wel even of die partij recent één keer met de eigen leden vergaderd heeft. Dat is een aardige indicatie of het geen incestueus privéproject is van politici die iedere kwaliteit ontberen en bij serieuze partijen nooit binnen zouden komen. Als geen enkele echte partij die politici wil hebben, moet u zich afvragen waarom u erop zou stemmen.
