Media moeten gevuld worden. Dat betekent dat als er geen relevante gebeurtenissen zijn, media ervoor zorgen dat die er alsnog komen. Dat principe werd zelden zo duidelijk als afgelopen vrijdag, toen in het Amsterdamse debatcentrum De Balie landelijke lijsttrekkers kwamen debatteren over de Amsterdamse politiek. Het evenement slaat op voorhand nergens op, want deze ‘lijsttrekkers’ zijn bij de aanstaande gemeenteraadsverkiezingen helemaal niet verkiesbaar. En van Amsterdam weten ze ook opvallend weinig.
Toch zijn alle politieke redacties afgereisd naar Amsterdam. De reden is simpel: voor landelijke media zijn gemeenteraadsverkiezingen een drama. Er zijn honderden gemeenten en daar kunnen redacties niet allemaal verslaggevers heen sturen. Verslaggevers kunnen er sowieso in één of twee dagen niet achter komen wat er lokaal allemaal speelt. De media hebben dus iets heel anders nodig: landelijke evenementen die door de reguliere verslaggevers kunnen worden verslagen. Zo kunnen landelijke media toch zeggen dat ze iets aan de lokale verkiezingen hebben gedaan.
Dat hele idee is natuurlijk stompzinnig: de Amsterdamse gemeentepolitiek zegt niets over de politieke werkelijkheid in de gemeenten Venray, Middelburg of Assen. De maatschappelijke problemen zijn anders, net als de schaal van die problemen, de politici die ze moeten oplossen en de partijen die daarbij een rol spelen. De enorme interesse van landelijke media in een debat van landelijke partijleiders over Amsterdamse politiek laat slechts zien dat deze media een extreem-Randstedelijke focus hebben. Zulk soort verslaggeving zegt hooguit iets over één gemeente.
Toch is het nog erger: het is zelfs geen goed debat over Amsterdam. De partijleiders hebben opvallend weinig te vertellen over Amsterdamse kwesties. Lilian Marijnissen zegt elke tien zinnen dat ze uit Oss komt. Ze voelt prima aan dat ze in het verkeerde debat is beland. Jesse Klaver wil dat de stad autovrij wordt en twijfelt of hij daarmee ‘binnen de ring’ of ‘binnen de grachtengordel’ bedoelt. Het gaat maar net goed. Als Tunahan Kuzu klaagt dat je met je auto Amsterdam niet in kunt, is het door de manier waarop hij dat zegt meteen duidelijk dat hij hier nog nooit is geweest.
Bij de gemeenteraadsverkiezingen stemmen veel burgers uit landelijke motieven. Ze zijn ontevreden over het kabinet en straffen daar regeringspartijen voor af. Het werkt soms ook andersom: burgers vinden dat een partij het in Den Haag goed doet en belonen daarom de lokale partijgenoten die daarvoor niets hebben hoeven presteren. Het beste voorbeeld is de PVV. Wilders doet in meerdere gemeenten mee, maar als PVV’ers gekozen worden, is dat uit sympathie voor Wilders, niet omdat de lokale kandidaten zo goed zijn. De meeste burgers kennen die lokale kandidaten niet eens.
Ernstig dus om dit allemaal nog een tikje erger te maken door niet de onbekende lokale lijsttrekkers, maar de landelijke kopstukken in de schijnwerpers te zetten. Het wordt nog erger als er verschillen bestaan tussen lokaal en landelijk niveau. Zo is algemeen bekend dat allerlei Amsterdamse GroenLinks-ers niets van Jesse Klaver moeten hebben, maar hij komt in De Balie toch namens hen debatteren.
Bij Forum voor Democratie (FvD) lijkt deze spagaat het grootst. Thierry Baudet wordt in De Balie aangevallen omdat hij onvoldoende afstand zou nemen van racisme. Het levert een heleboel landelijke media-aandacht op.
Maar dit alles is helemaal niet relevant als we het over de gemeenteraadsverkiezingen hebben. Baudet staat weliswaar op plaats achttien van de Amsterdamse kandidatenlijst, maar hij neemt zijn zetel alleen in als FvD achttien zetels haalt, zegt hij in De Balie. De vraag is dus niet hoe Baudet, maar hoe zijn Amsterdamse lijsttrekker Annabel Nanninga over racisme denkt. En precies hier openbaart zich de stommiteit van dit hele partijleiders-debat. Baudet wordt vanwege de racisme-discussie door allerlei aanwezigen kritisch bekeken, maar aan Nanninga – zo blijkt na afloop – kleeft die discussie juist helemaal niet. Meerdere aanwezigen speculeren dat ze een andere lijn voorstaat.
Dat is een relevante vraag, maar daar gaat dit debat niet over. Baudet staat centraal, maar hij komt niet in de gemeenteraad. Het was nuttiger geweest een debat te hebben over wat Nanninga vindt van de uitspraken van haar eigen nummer twee. Zij zit straks met hem in een fractie.
