Het is een klacht die al de ronde doet over de Tweede Kamer en die steeds vaker ook opgaat voor de gemeenteraad: politieke versnippering. Een Rotterdamse peiling liet die versnippering deze week goed zien. Behalve Leefbaar Rotterdam heeft geen partij straks meer dan vijf zetels. Met PVV, Denk en 50Plus bestaat de Rotterdamse gemeenteraad (45 zetels) straks uit dertien partijen. Die versnippering is onzinnig, want er zijn in Rotterdam bijvoorbeeld hooguit drie visies op de islam, geen dertien.
De twee Rotterdamse partijen voor moslims en allochtonen illustreren deze onzin. In 2014 werd het islamtische Nida met twee zetels gekozen. De partij doet nu voor de tweede keer mee. Moslims hebben dus al een ‘eigen partij’, maar dat weerhoudt Denk er niet van om ook mee te doen. Deze week bleken de twee lijsttrekkers niet in staat uit te leggen wat het verschil tussen Nida en Denk is. Het kan overigens nog veel erger, want in Den Haag hebben moslims inmiddels keus uit drie partijen. Waarom ze niet samenwerken snapt niemand.
Dit fenomeen bestaat overal. In Amsterdam is er al een Partij voor de Ouderen in de gemeenteraad maar dat weerhoudt 50Plus er niet van om met een eigen lijst mee te doen. Nu in Den Helder de SP uit elkaar is gevallen zijn er twee afzonderlijke partijen met beide een SP-achtig programma. Samen een partij vormen kan niet, want er is ruzie. Dat speelt bij de Amsterdamse ouderen in feite ook: oud zeer, persoonlijk gedoe, een overmaat aan persoonlijke ambitie, niet kunnen samenwerken en vooral géén inhoudelijke meningsverschillen.
Maar versnippering is geen fenomeen van nieuwe partijen en afgesplitste raadsleden. Het is onder alle partijen aanwezig. We kunnen dat lezen in het boek van de Amsterdamse SP-wethouder Arjan Vliegenthart. In 2014 werd de PvdA uit de Stopera verdreven door D66, die ging samenwerken met VVD en SP. Vliegenthart betoogt in Onder Amsterdammers hoe sociaal het SP-beleid was. Prima natuurlijk, maar iedereen weet dat in combinatie met de VVD er een PvdA-achtig beleid gevoerd werd waarvoor de sociaaldemocraten ook hadden getekend.
De idealen van de SP gaan wellicht een stapje verder dan die van de PvdA, maar in de politieke praktijk is het verschil dan weer nihil.
Al die dubbele partijen zijn een probleem voor politici, maar ze bieden burgers wel de mogelijkheid om een partij te straffen zonder op ander inhoudelijk programma te hoeven stemmen. Als er geen dubbele partijen zouden bestaan, moet je als ontevreden Leefbaar Rotterdam-stemmer naar een totaal andere partij met totaal andere ideeën. Sinds dit jaar biedt de PVV in Rotterdam een alternatief. Als je een hekel hebt aan Denk, kun je in Den Haag en Rotterdam bij Nida terecht. Inhoudelijk maakt het allemaal nauwelijks wat uit.
Als je de PvdA wilt straffen voor hun beleid, kun je rustig overstappen naar de SP, die in de praktijk immers geen fundamenteel ander beleid voert dan de sociaaldemocraten. Als je ontevreden bent over je stem op de SP, kun je met een gerust hart weer terug naar de PvdA.
Hoe problematisch het is als er géén twee gelijksoortige partijen zijn, zien we in Amsterdam. Kiezers die het inhoudelijk eens zijn met FvD maar inmiddels hun twijfels hebben gekregen, hebben geen alternatief.
Politici van traditionele partijen hebben de neiging te waarschuwen voor versnippering en de onbestuurbaarheid die er het gevolg van zou zijn. Te veel kleine partijen zouden het onmogelijk maken een stabiele coalitie te vormen. We zien dat wederom in Rotterdam, waar de coalitie mogelijk uit zes partijen zal gaan bestaan. Toch is dit onzin. Veel dubbele partijen zijn het gevolg van afsplitsingen, een gebrek aan samenwerking, ruzie en te grote ego’s. Het is aan de gekozenen om daar verandering in te brengen.
Dat kan ook ná de verkiezingen. Als Leefbaar Rotterdam straks in de gemeenteraad zit met negen zetels naast de minuscule PVV van drie zetels, houdt niemand ze tegen de handen ineen te slaan om als één club aan de onderhandelingstafel plaats te nemen. Lokale politici trekken een vies gezicht bij die gedachte, maar een grotere fractie kan alleen maar meer resultaat binnenhalen. Het enige nadeel is voor de burger: samenwerking of fusie ontneemt hen bij de volgende verkiezingen keuzemogelijkheden. Al stelden die inhoudelijk dan weer niet zoveel voor.
