U gaat nu doneren voor Chris Aalberts
Het is een nieuwe trend op het Binnenhof: lollige filmpjes maken. Jaïr Ferwerda mag tegenwoordig voor Jinek flauw doen met politici. NOS-verslaggevers vervelen zich openlijk en doen daarom lollig over de formatie en ook het Algemeen Dagblad heeft een jolige verslaggever die geestig bedoelde vraagjes stelt. Het meest storend aan dit soort filmpjes is de enorme onderlinge verstrengeling van media en politiek die ervan afdruipt, maar dat hebben de makers – te druk met hun eigen grapjes – niet door.
Dat Ybeltje Berckmoes niet tot dit incestueuze circuit behoorde, mag inmiddels duidelijk zijn. Zij had geen goede contacten met journalisten: ze had helemaal geen contacten. In de zes jaar dat ze in de Tweede Kamer zat haalde ze de media nauwelijks, mede omdat de VVD haar zoveel mogelijk buiten de schijnwerpers hield. Er was een tijdlang niet eens een portefeuille waarop Ybeltje bevraagd kon worden. Wat is er dan leuker om jolige journalistiek te maken over dit ‘mislukte Kamerlid’? Laten we eens zien hoe het Algemeen Dagblad dat aanpakt.
Edwin van der Aa wil weten of VVD-Kamerleden zich net als Ybeltje onderdrukt voelen. Liggen zij aan de ketting? Han ten Broeke ontkent: ‘Ik heb me zelden een Ybeltje gevoeld.’ Beetje raar om dat juist aan Ten Broeke te vragen, want Ybeltje stelt al in haar boek dat juist hij wel veel vrijheid heeft. Arno Rutte meldt eveneens dat hij zich vrij kan uitspreken. Edwin blijkt het er roerend mee eens. Helemaal niet incestueus natuurlijk, want er is geen burger die weet wie Arno Rutte is, laat staan dat ze weten over welke zaken hij zich ooit heeft uitgesproken.
‘Wij vroegen ons af of jij je ook een beetje een Ybeltje voelt’, zegt Edwin tegen Dilan Yesilgöz. Hij moet er zelf ook om lachen. Dilan ontkent het in alle toonaarden, terwijl juist zij het toonbeeld is van wat Ybeltje schrijft. Dilan werd bekend via Powned en GeenStijl met haar PVV-achtige toon over de multiculturele samenleving. Ze zit alweer een half jaar in de Kamer en er is sindsdien niets meer van haar vernomen. Zou dat nou werkelijk niets te maken hebben met de afdeling voorlichting die Ybeltje beschrijft? Edwin van het Algemeen Dagblad vraagt er niet eens naar.
Zo blijken de reacties op Ybeltjes boek eigenlijk onthullender dan het boek zelf, want wat staat daar nou eigenlijk aan onthullingen in? Het zijn er hooguit twee en ze zijn nog dubieus ook.
Ybeltjes eerste onthulling is dat sommige Kamerleden niet belangrijk zijn en niks te doen hebben. Sommige Kamerleden blijken zich te vervelen als ze op een stemming wachten. Tja, fracties in de Tweede Kamer verschillen in grootte terwijl de hoeveelheid werk voor elke fractie gelijk is. Bij SGP, DENK en FvD hebben Kamerleden het dus in theorie een stuk drukker dan bij de VVD. Dat in een grote fractie niet iedereen even belangrijk is, is een open deur. Het is hooguit bijzonder dat een onzichtbaar Kamerlid eens haar kant van Den Haag laat zien: waar de parlementaire journalistiek deze week massaal bovenop sprong, maar normaal zijn neus voor ophaalt, zeg maar.
Ybeltjes tweede onthulling is vergaand. Volgens Ybeltje heeft voorlichting bij de VVD de macht. We lezen dat communicatie belangrijker is dan inhoud. Het gaat niet om standpunten, maar om beeldvorming. Het probleem van deze onthulling is dat de onderbouwing simpelweg ontbreekt. Ja, voorlichting blijkt erg belangrijk, maar belangrijker dan inhoud? De implicatie is dat de VVD omwille van de beeldvorming standpunten inneemt waarmee ze het oneens is. Daar is in Ybeltjes boek geen enkel voorbeeld van te vinden. Deze week was de parlementaire journalistiek te druk met alle ophef om überhaupt over het bewijs van Ybeltje na te denken.
Ybeltjes boek levert meer vragen op die niet worden gesteld. De meest simpele luidt: hoe kwam ze nou eigenlijk in de Kamer? Haar woonplaats – Den Helder – speelde zeker een rol. Den Helder is wel een voormalig VVD-bolwerk, maar voor Ybeltjes entree in Den Haag kwam er jarenlang geen enkel Kamerlid uit deze regio. Waarom was dit nu opeens een overweging haar op de lijst te zetten? Ybeltje doet in haar boek net alsof het allemaal vanzelf ging, maar dat is natuurlijk niet zo. Het blijft een groot zwart gat en zowel Ybeltje als de VVD worden er niet kritisch op bevraagd.
Er is een nog belangrijkere vraag: wat deed Ybeltje nou precies op het Binnenhof waardoor ze in ongenade viel? Ybeltje komt slechts met wat algemene opmerkingen over een defensie-notitie waar collega-Kamerlid Han ten Broeke ziedend over was. Er waren nog wat andere meningsverschillen. Die zijn er in de politiek altijd. Ybeltje zwijgt over de echter redenen en de VVD stelt zich discreet op: niemand laat er iets over los. Dit versterkt het beeld dat de VVD geen reden had Ybeltje monddood te maken. Maar de kans dat er echt geen reden was, lijkt klein.
Indachtig het niveau van de vaderlandse parlementaire journalistiek vroeg niemand hiernaar. Want stel dat Ybeltje echt een onmogelijke collega was, dan sloeg haar hele boek misschien wel nergens op. Dat kon de parlementaire journalistiek er deze week niet bij hebben.
