‘Moslims zijn de nieuwe joden’. Sinds kort een populaire uitspraak, waarbij het dit-nooit-weer-gevoel gratis aanspringt bij velen van ons.
De vraag is hoe valide deze vergelijking eigenlijk is en of er inderdaad een kans bestaat dat iemand op een dag de spade in de grond steekt om een vernietigingskamp te bouwen voor moslims. Onder de ‘juiste’ omstandigheden is het mogelijk gebleken om een bepaalde mate van vernietigingsdrang te activeren bij onze soort. Zo blijkt bijvoorbeeld uit het experiment van Milgram, waarbij ‘de autoriteit’ bepaalde proefpersonen kan overtuigen om onschuldige burgers hoge voltages stroom toe te dienen. Ook het Stanford-gevangenis experiment toont aan dat mensen zich naar hun rol gaan gedragen: studenten werden random als gevangene of bewaker ingedeeld, waarbij de laatste groep zich in de loop van de tijd steeds agressiever begon te gedragen en het experiment vanwege mensonterende omstandigheden moest worden stopgezet.
Freud was ervan overtuigd dat de homo sapiens vooral vanuit ruggenmerg of reptielenbrein reageert en dat seks en agressie ons gedrag onderliggend altijd zullen sturen. We overgieten ons irrationele gedrag met een rationeel sausje omdat een kloppend verhaal boven alles gaat, al is het nog zo absurdistisch.
Freuds’ neef Edward Bernays, gebruikte in de 1920’s de inzichten van zijn oom om het Amerikaanse bedrijfsleven tot ongekende hoogtes te brengen door de ideale consument te creëren. Met behulp van ‘focusgroepen’, bestaande uit willekeurige burgers, werden de diepste wensen, verlangens en driften blootgelegd, die vervolgens werden ingezet voor succesvolle marketingstrategieën.
Het stimuleren en manipuleren van lust en hebzucht om producten te verkopen is dus goed mogelijk, maar hoe activeer je vernietigingsdrang?
De meesten van ons kunnen zich niet voorstellen dat je de hand slaat aan collega’s, buren of medestudenten. Toch vertelt de Holocaust ons een ander verhaal, dat we liever niet onder ogen zien omdat het confronteert met onze agressieve ondertoon.
Het vernietigen van de Joden destijds is gedegen en methodisch voorbereid, zodat psychologische drempels systematisch konden worden geëlimineerd. In 1935 werden de Neurenberger rassenwetten ingevoerd met als doel Joden hun burgerrechten te ontnemen. Door intimidatie, discriminatie en uitsluiting hoopte men vervolgens dat ze vrijwillig zouden vertrekken. Hitler startte eind jaren ’30 het programma Aktion T4, om de genetische zuiverheid van het Germaanse volk veilig te stellen door ‘eugenetische euthanasie’ toe te passen en verplichte sterilisatie van mensen die misvormd of gehandicapt waren of leden aan een psychiatrische ziekte. Veel medewerkers van dit gruwelijke uitroeiingsprogramma waren later ook betrokken bij het ontwikkelen van de gaskamers in de concentratiekampen. Tijdens de Wannseeconferentie op 20 januari 1942, onder voorzitterschap van Reinhard Heydrich, werd uiteindelijk besloten om de Joden definitief te ‘evacueren’ door het gifgas Zyklon B in te zetten.
Een belangrijke psychologische aanzet tot deze massavernietiging zien we terug in Hitlers’ Mein Kampf. Hij ontmenselijkt de Joden door ze allerlei rollen toe te dichten die bijna smeken om vernietiging. Sowieso kan het denken in rollen of functies riskant zijn, omdat het permitteert allerlei zaken te projecteren, iets wat lastiger gaat bij gewone mensen van vlees en bloed. De Joden als parasieten, bacillen of kankergezwellen: logisch dat de maatschappij zich koste wat het kost wil ontdoen van dergelijke schadelijke elementen. Een infectie of tumor leidt bij ieder van ons tot hevige onrust en angst en reflexmatig behandelen om te kunnen overleven.
Het vernietigen van Joden als maatschappelijk schadelijke elementen wordt dan een ethische plicht om de maatschappij te zuiveren en te redden.
De aanname dat Moslims de nieuwe Joden zijn is dus per definitie onlogisch en onjuist. Een ras systematisch demoniseren en vervolgens uitroeien is iets anders dan moeite hebben met een godsdienst, die zich op allerlei manieren manifesteert: van goed geïntegreerde gelovige medische student tot haatprediker.
Tenslotte, miste het Nederlandse rechtssysteem afgelopen jaar historisch besef waardoor ze Marokkanen besloot te definiëren als ras, of moest Geert Wilders vooral tegen elke prijs en elk risico veroordeeld worden?
