Ik vind dat je de regering niet belachelijk moet maken. Dat kan de regering namelijk heel goed zelf. De Algemene Rekenkamer schetste een ontluisterend beeld van de omgang van het kabinet met de AIVD. In een tijd van toenemende dreiging besloten Rutte en Samsom om een derde op de dienst te bezuinigen. Door gezamenlijk optreden van de oppositie zijn die bezuinigingen van tafel gehaald, maar de gevolgen voor de AIVD blijken groot. De aangekondigde bezuinigingen hebben diepe sporen nagelaten in de dienst en de operationele positie van de AIVD aangetast. Het kost nog vele jaren en vele miljoenen voordat die schade is hersteld. In een tijd dat we de dienst harder nodig hebben dan ooit. Een verhaal van onwil en onkunde in de politiek – met een bijzondere rol voor minister van Binnenlandse Zaken Ronald Plasterk.
Hoe is dat gegaan, na de verkiezingen van september 2012? Rutte en Samsom zitten aan een tafel, Blok en Dijsselbloem ernaast. Iemand roept voor de vuist weg: “Waarom bezuinigen we niet een derde op de AIVD?” En de rest vindt dat wel een goed idee. Heeft geen enkele ambtenaar bij het ministerie ze verteld dat dit krankzinnig is? Heeft niemand bij de AIVD gezegd dat dit onverantwoord is? Waarom heeft minister Plasterk hier zijn handtekening onder gezet? Ik vernam al snel dat veel goede mensen uit de dienst vertrokken, medewerkers die we hard nodig hebben in de strijd tegen radicalisering, jihadisme en terrorisme. Daarom heb ik in september 2013 een hoorzitting georganiseerd in de Kamer, over de gevolgen van de bezuinigingen. Dat werd een gênant politiek spelletje.
Mensen van de AIVD en de MIVD, de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en de Nationale politie, allemaal wilden ze naar de Tweede Kamer komen. Op TPO heb ik destijds verslag gedaan hoe minister Plasterk alles in het werk stelde om de komst van deze mensen naar de Kamer te voorkomen. Dat geldt ook voor een aantal medewerkers van geheime diensten uit het buitenland, die evenmin mochten verschijnen. PvdA en VVD hebben dat optreden van Plasterk geaccepteerd een daarmee de controle door de Tweede Kamer gefrustreerd. De komst van een aantal deskundigen konden deze partijen niet voorkomen. Hun oordeel was heel helder: ‘onbezonnen’ (Ko Colijn), ‘een amputatie’ (Ben Bot), ‘natuurlijk schaadt dit onze nationale veiligheid’ (Rob de Wijk).
Omdat de regering bleef zwijgen, moest de oppositie in actie komen. In oktober 2013 wisten D66, CU en SGP in het herfstakkoord de bezuinigingen te halveren (van 68 naar 34 miljoen). Na verdere druk door alle oppositiepartijen werd in juni 2014 het budget van de AIVD met 25 miljoen verhoogd. Nadat premier Rutte in de Tweede Kamer beweerde dat de AIVD geen extra geld nodig had, kwamen de fractievoorzitters van de oppositie onder leiding van Emile Roemer opnieuw in actie. Dat leidde weer tot een verhoging van het AIVD-budget, met 40 miljoen. De AIVD krijgt nu meer geld dan ooit (oplopend tot zo’n 220 miljoen). Maar een groot deel van dat geld is nodig om de schade te herstellen. Omdat ICT-deskundigen zijn verdwenen, omdat internetspecialisten zijn opgestapt, evenals mensen die financiële geldstromen volgen. Allemaal kennis en vaardigheden die in vele jaren zorgvuldig zijn opgebouwd en die hard nodig zijn in de strijd tegen radicalisering, jihadisme en terrorisme.
Een strijd waarin de regering de AIVD door belachelijk beleid op achterstand heeft gezet. En daarmee heeft gespeeld met onze nationale veiligheid.
