Al jaren wordt er vanuit de gezondheidszorg en de overheid vurig gestreden tegen alcohol en tabak. Logisch, dat zijn immers ongezonde en verslavende middelen. Suiker daarentegen laat men volledig links liggen en in alle vrijheid zijn desastreuze uitwerking hebben. Vreemd, want suiker vormt minimaal even groot gevaar voor de volksgezondheid als alcohol en tabak.
Dat de overheid suiker met rust laat heeft meerdere redenen. Zo is het inmiddels bekend dat er een fanatieke lobby bestaat vanuit de suikerindustrie. Bovendien is er nog veel onwetendheid over hoe schadelijk suiker is. De algehele perceptie is dat vooral vet eten ons ziek maakt, omdat daar de afgelopen dertig jaar alle aandacht naar uit is gegaan.
Het is nog altijd zo dat wanneer iemand zijn kind alcohol of een sigaret aanbiedt, elk weldenkend mens daar schande van spreekt. Terwijl we het volstrekt normaal vinden wanneer ouders hun kind dagelijks snoep geven.
Suiker is alomtegenwoordig. Op middelbare scholen wordt standaard snoep en frisdrank verkocht, op basisscholen vinden onderwijzers het gewoon als kinderen snoep meekrijgen van hun ouders, sommigen delen het zelfs uit in de klas.
Mensen willen er niet aan, want snoep is zo gezellig, het hoort er gewoon bij.
Toch stammen de eerste wetenschappelijke publicaties die aantonen dat geraffineerde suiker pure gif is al uit de jaren zeventig. Recenter onderzoek laat zien dat suiker vrijwel dezelfde effecten heeft op het lichaam als alcohol, inclusief de verslavende werking en schade aan de lever. Maar ook het bekende rijtje welvaartziekten is met name op het conto van suiker te schrijven:
* overgewicht (en daarmee hart- en vaatziekten, gewrichtsproblemen en verminderde mobiliteit)
* diabetes type II
* verhoogde kans op de ziekte van Alzheimer
* verhoogd risico op onder meer alvleesklierkanker en darmkanker
* mogelijk verband met ziektes als ADHD
Nu denk je misschien: en vet dan? Maar in tegenstelling tot wat al jaren wordt gedacht, is vet aanzienlijk minder gevaarlijk dan suiker. Ten eerste omdat de meeste vetten gezond zijn. Steeds meer onderzoek wijst uit dat zelfs verzadigde vetten gunstig zijn voor hart en bloedvaten.
Ten tweede heeft je lichaam vet nodig en is het zelfs onmisbaar voor de opname van vitamine A, D, E en K. Tot slot geeft vet verzadiging. Je raakt er vol van, waardoor je minder geneigd bent om er heel veel van te eten. (die eetdrang bij chips zit ‘m niet in het vet, maar in de smaakversterkers E621 en E640)
Van veel vet eten word je uiteindelijk ook dik, maar als je kritisch naar verpakkingen kijkt, zal je opvallen dat in vrijwel alle vette producten ook suiker zit. Het stiekeme ingrediënt dat ervoor zorgt dat alles zo lekker smaakt en zout en bitter neutraliseert.
Suiker heeft bovendien de verraderlijke eigenschap dat het geen verzadigingssignaal afgeeft aan je hersens. Sterker nog: het wekt de eetlust op, met alle gevolgen van dien. Als je precies wilt weten hoe dit werkt en hoe schadelijk suiker is, bekijk dan deze boeiende en goed onderbouwde lezing.
Het overgewichtprobleem is dus niet te wijten aan vet, maar aan suiker. De suikerconsumptie is de afgelopen jaren schrikbarend toegenomen tot zo’n 40 kilo per persoon per jaar, ongeveer recht evenredig aan de stijging van de genoemde welvaartziekten. De maatschappelijke kosten van overgewicht en obesitas waren drie jaar geleden al opgelopen tot 3,2 miljard euro per jaar (nota Overgewicht 2009) en stijgen nog altijd door.
Voorlichting is dus hard nodig. Maar daar is nu geen geld voor, want het land staat in het teken van bezuinigingen. Er is dus maar één oplossing: voer een suikertaks in. Behandel suiker hetzelfde als alcohol en tabak en geef daarmee een eerste, belangrijk signaal af aan de bevolking.
Het rekensommetje is eenvoudig: als we jaarlijks 680 miljoen kilo suiker eten en je heft daar een belasting op van 1,50 euro, dan levert dat de staat ruim 1 miljard euro op. En op de lange termijn bespaart het bovendien miljarden aan gezondheidszorg. Is 1,50 euro per kilo suiker veel? Het is maar hoe je het bekijkt. Een zak snoep zou dan geen 70 cent, maar 85 cent kosten.
Je kunt het betutteling noemen, maar als we over dertig jaar de gezondheidszorg betaalbaar willen houden, hebben we uiteindelijk geen keuze.
Rebecca Rijnders is journalist en voedingsdeskundige
