Een blanke, gepensioneerde toerist van vijfenzestig in Afrika. Onder een palm op het strand van Assinie zit een zwarte man van een jaar of vijfentwintig, in de kracht van zijn leven, rustig in de schaduw. ‘De zoveelste lummelaar’, denkt de witman. ‘Maar nu is het weleens klaar. This idleness shall not pass!’ Vol Calvinistische zendingsdrang beent hij met zijn melkflessen op de ontspannen neger af. ‘Zeg! Meneertje de trage luiaard! Waar bent u in Jezusnaam mee bezig? Sta op en loop!’ vermaant onze neokoloniaal het chocoladekleurige jongmens. ‘Ik?’ antwoordt Lil’ Black Sambo. ‘Ik zit hier gewoon’. Door het draaien van de aarde verstoren zonnestralen bijna de koelte van de palmboomschaduw, dus de jongen schuift een paar centimeter op, net genoeg om buiten de hete zon te blijven.
Zwetend en puffend van de hitte en opwinding herneemt Hein-Jan dikpensimperialist zich. ‘Gewoon? Daar is niets gewoons aan hoor! Waarom ga je niet werken?’
– ‘Waarom zou ik?’
‘Nou, zo gaat dat: je werkt om geld te verdienen.’
– ‘Waarvoor heb ik geld nodig?’
‘Nou, voor eten, leven en je pensioen!’
– ‘Pensioen?’
‘Ja, dat je een rustige oude dag kunt hebben.’
– ‘Rustige oude dag. Hoe bedoelt u?’
‘Ja potverdorie dat lijkt me toch duidelijk! Ik heb altijd hard gewerkt en kan nu van mijn pensioen genieten!’
– ‘Genieten, door in de hitte verkoeling te zoeken onder een palm bijvoorbeeld?’
‘Nou, ja, bijvoorbeeld!’
– ‘Aha. En kunt u me nog eens uitleggen waar u dan precies dertig jaar op hebt gewacht?’
De accuratesse van bovenstaande anekdote leek me altijd twijfelachtig. Maar het carpe diem viert hier in Abidjan hoogtij, of in negatievere bewoordingen: alle Ivorianen zijn lui.
Natuurlijk zijn er uitzonderingen. En ikzelf ben ook geen heilige. Toch stoort zelfs de grootste Hollandse bon vivant zich soms aan het Ivoriaans talent voor nietsdoen. Zoals nu: half twaalf op vrijdag. Gepensioneerd vadertje heeft zich aangekleed, van bed naar bank gesleept en ligt daar nu alweer anderhalf uur te pitten. Drie dochters van zestien, eenentwintig en vijfentwintig liggen ook nog te maffen. De secretaresse bij het mensenrechtenclubje van mijn stage draait iedere dag tukjes onder haar bureau of op de bank.
Maar dat is op zich prima – het is zomer en een lekker potje pitten op zijn tijd kan geen kwaad. Echt irritant wordt het cultuurverschil pas als het ook hypocriete trekjes krijgt. ‘Pamela!’ blaat de pater familias meerdere keren per dag, met name als er gegeten wordt. ‘PAMELA!’ Als er geen respons komt, is de eennajongste aan de beurt. ‘EMILIAAAAA!!’ Emilia komt met frisse tegenzin aangesjokt. ‘Oui papa.’ Of ze even de fles water wil pakken die naast zijn bord staat en zijn glas wil vullen. Want ja, je zal maar eens zelf iets moeten doen. Bovendien, dit valt onder eten koken geloof ik en dat is natuurlijk vrouwenwerk. Oh, the fails.. De facepalms die ik heb onderdrukt zouden genoeg zijn om de meest verschrikkelijke Karpatenkop vlak te slaan.
Maar dan besef ik dat Holland wel anders, maar niet zoveel beter is. Wij verwachten dat vadertje staat zich bekommert om de zwakkeren, de ziekeren, de ouderen – maar we willen wel voor een dubbeltje op de eerste rang. Bejaarden die niet mogen douchen, die onder de doorligwonden komen te zitten, die gedwongen in volgescheten luiers rondlopen: ‘schande!’ roepen we in koor. Maar ondertussen moet de marktwerking in de zorg wel koste wat kost doorgevoerd worden, want de kwaliteit kan echt omhoog terwijl we toch miljarden bezuinigen. Right. Weten we zeker dat Ab Klink niet zelf stiekem aan de paddo’s zit?
Alle zwarten zijn lui – misschien, maar ze zijn dat dan wel samen. Ze rennen niet zoals wij in al onze welvarende Westerse haast voorbij aan de achterblijvers. Hoe irritant vadertje ook is (‘EMILIAAAAAAAAAAAAAAA!!!’), ik neem mijn pet diep af voor de zorgende dochters. Van mij mogen ze vandaag in bed blijven liggen.
Simon van Woerden heet online Sgt. Pear en schrijft op www.sergeantpear.wordpress.com. Offline is hij student journalistiek en humanitaire actie. Hij doet momenteel vrijwilligerswerk in Ivoorkust.
