Deze week zag ik een clubje ‘verstandige reaguurders’ die mensen ervan willen overtuigen geen PVV te stemmen. Ze zaten bij elkaar aan een tafel, met een schaal krentenbollen, sap en biertjes. Ze zouden het ‘zichzelf later nooit vergeven als ze niets gedaan zouden hebben’, stond er. Deze ‘reddingsboei-mentaliteit’ is tot in de haarvaten van onze maatschappij doorgedrongen, het idee dat je nu iets moet met die mensen die je de afgelopen jaren zelf in het water hebt gegooid (‘racist! nazi!’) maar die nu weer zelf de kant op willen klimmen. Dat mag niet, want ze moeten eerst gered worden, dus nu is praten bedacht, een ‘goed gesprek’, wat natuurlijk gewoon een andere vorm van verontwaardiging is over andere ideeën dan de jouwe. Zoals protesteren en petities dat in deze tijd ook zijn.
Praten, protesteren en petities om het ‘PPP’en’ zelf, dat is het linkse antwoord op populisme these days. Maar na deze petitie tegen Trump van de Nederlandse Vereniging voor Rechtspraak (NVvR) vergeef ik de krentenbollen-eters echter ruimhartig, die vanwege het slechte voorbeeld aan de top van onze instituties ook maar gewoon slachtoffer zijn van het huidige klimaat, en dat meen ik oprecht.
De website van de NOS vandaag:
“1086 Nederlandse rechters hebben een petitie getekend waarin staat dat uitspraken van de Amerikaanse president Trump de rechtstaat ondermijnen. Dat is bijna de helft van het totale aantal rechters in Nederland, 2400.
De petitie is een initiatief van de Nederlandse Vereniging voor de Rechtspraak (NVvR) die zijn Amerikaanse collega’s wil steunen. Trump bespotte de Amerikaanse rechters door ze “zogenaamde rechters te noemen”. Dat was nadat een rechtbank een streep had gehaald door Trumps inreisverbod voor inwoners uit zeven moslimlanden.
NVvR-voorzitter Rosa Jansen zegt op haar website dat de petitie niet tegen de politieke ideeën of opvattingen van Trump is gericht, maar tegen uitspraken die het vertrouwen in rechters en daarmee de rechtsstaat beschadigen. Zij realiseert zich dat het initiatief “een druppel op een gloeiende plaat” is.
De Amerikaanse vereniging van rechters is in ieder geval blij met het initiatief. “Ik wil jullie heel hartelijk danken voor jullie bezorgdheid”, heeft een woordvoerder van de vereniging laten weten.”
Het is heel eenvoudig, rechters mogen alleen de wet, zoals vastgelegd via een democratisch proces van verkiezingen, besluitvorming en wetgeving, toepassen, ook als de politieke arena in brand staat, ook als iemand naar ze uithaalt. Ze moeten boven kritiek kunnen staan omdat ze de waan van de dag buiten de deur moeten houden, gelukkig maar. Zonder zulke duidelijke scheidslijnen tussen wetgever, uitvoerende macht en rechterlijke macht lijdt de rechtsstaat schade, heel simpel. Tot zover staatsinrichting. Door vervolgens toch een politiek standpunt in te nemen via een petitie en te zeggen dat je daarmee ‘geen politiek standpunt’ inneemt, maar ‘een signaal wilt afgeven’, is zoals met elke paradox, zelfs na lang knarsetanden met je hersenen, niet te rijmen. Want politiek geladen is het, althans dat vermoeden vestigt de rechterlijke macht hier op zich, en niet eens zozeer tegen Trump, die de woorden “zogenaamde rechters” in de mond nam, maar ook tegen Geert Wilders. Wilders was degene die de rechterlijke macht in Nederland ‘foprechters’ noemde en haar daarmee wellicht op haar ziel trapte. Althans, dat leid ik nu noodzakelijkerwijs af uit de veroordeling van Trumps woorden, die ‘het vertrouwen in rechters zouden beschamen’.
De NVvR wist heel goed dat ze over Wilders niks mochten zeggen, maar nu doen ze het feitelijk alsnog, via een andere route weliswaar, maar met hetzelfde doel: zichzelf verdedigen. Waardoor je de rancune alsnog proeft. Dat is kwalijk. Wie die schijn van rancune, die schijn van vooringenomenheid niet te allen tijde wil voorkomen (en daarmee de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht pas echt een dienst bewijst), heeft blijkbaar een groter issue dat onderhuids jeukt. Zouden ze weten dat het laatste Wilders-proces eigenlijk niet onafhankelijk was, dat het een politiek proces was, dat het vonnis (‘Marokkanen zijn een ras’) rammelt en dat het in hoger beroep nog lastig wordt? Is de petitie tegen Trump ‘als hart onder de riem’ voor Amerikaanse rechters (die overigens gewoon gekozen worden) niet gewoon een uitlaatklep voor opgekropte frustratie, kenmerkend voor cognitieve dissonantie, die onder te hoge druk nou eenmaal tot gekke, riskante sprongen leidt? Waarom anders zou de Nederlandse rechterlijke macht zich willen branden aan een idiote opmerking van een Amerikaanse president die erom bekend staat álles te ridiculiseren en veronachtzamen? Want is het dat waard?
NVvR-voorzitter Rosa Jansen:
“Ik ben heel trots dat leden van de NVvR zich en masse durven uitspreken als hoeders van de rechtsstaat in binnen- en buitenland. Het laat zien hoeveel waarde wij hechten aan de bescherming van de rechtsstaat en de scheiding der machten, alsmede de veiligheid van rechters om hun werk in vrijheid te kunnen uitoefenen.”
Dat is nou juist wat het niet laat zien. Het laat zien hoeveel de rechterlijke macht bereid is op het spel te zetten voor een politiek statement. Tel daarbij op dat Jansen zelfs toegeeft dat het een druppel op een gloeiende plaat is en het dus geen zin heeft wat ze doen. Welk voordeel weegt er dan op tegen de nadelen van zo’n petitie? Ik kom nergens anders uit dan bij windowdressing voor het Wildersproces -achteraf, een poging alle schijn van een politiek proces af te vangen. Of ze hierin slagen is de vraag, maar de ondermijning van de rechterlijke macht, waar volgens een hooghartige NVvR Trump zich schuldig aan maakt, werken rechters met dit soort petities in ieder geval in de hand.
